نمودها، كاركردها و تجلّي هاي فرّ كياني در قصّه هاي ايراني

The aspects, functions and manifestations of Farvahar in Persian tales

قصه‌هاي عامه يكي از انواع جذاب و پُركشش فرهنگ و ادبيات عامه است كه به­ شكل روايت‌هاي شفاهي و كهن گزارش شده‌اند. فر كياني از مفاهيم برجسته در باورهاي اساطيري و حماسي است كه در قصه ­هاي عامه نيز نمود يافته ­است. هرچند نمونه ­هاي بارز، پادشاهان فره­مند در اساطير و حماسه، فر خود را به ­شكل موروثي كسب كرده­اند؛ اما اين شكل تنها شيوۀ كسب فر كياني نيست. اين نوشتار به شيوۀ توصيفي ـ تحليلي مي­ كوشد تا ماهيت فر كياني را در مجموعۀ چهار جلدي قصه­ هاي ايراني بكاود. مطالعۀ قصه­ هاي ايراني و استخراج نمونه­ هاي متعدد از پادشاهان قصه ­ها نشان مي ­دهد كه ماهيت، تجلي­ ها، اشكال و ويژگي­ هاي فر كياني تا چه پايه كاركردهاي اسطوره­­اي­شان را در قصه­ هاي ايراني حفظ مي­ كنند. فر كياني در قصه­ ها اغلب به ­شكل موروثي است، نمونه­ هايي هم وجود دارد كه اين موهبت به­ شكل موقت يا دائمي از پادشاه گرفته مي­ شود. با اين حال، انديشه­ هاي اميدبخش فرهنگ عامه در بستر داستان­ ها امكان رسيدن طبقات فرودست جامعه را به مرتبۀ پادشاهي و فره­مندي فراهم مي ­سازد. از آنجا كه قصه­ ها به­سبب غنا و ديرينگي­ شان در ناخودآگاه جمعي بشر ريشه دارند، افزون بر تجلي­ هاي مادي و معنوي كه براي فر كياني در قصه­ ها وجود دارد، ويژگي بخت­ياري اشخاص فره­مند هم بستري براي ظهور انگاره­ هاي كهن‌الگويي فراهم­ مي­ سازد.

Folk tales are among the fascinating and dynamic forms of folk culture and literature reported in oral and ancient tales. Farahvar is one of the most prominent concepts in mythological and epic beliefs revealed by folk stories. However, obvious examples of the kings of Farahmand in mythology and the epic types have inherited their form, but this form is not the only way to acquire the character of Farahvar. By adopting a descriptive-analytical research methodology, this article attempts to reveal the nature of Farvahar in a collection of four volumes of Iranian stories. The study of Iranian stories and the extraction of many examples from the stories showed that the nature, the manifestations, the forms and the characteristics of Farvahar retain their mythological functions in the Persian narratives. Farvahar is often inherited from stories, and there are examples of this gift taken temporarily or permanently from the king. However, the promising ideas of folklore in the context of narratives allow the lower strata of society to reach the level of monarchy. It should be noted that the spirituality that exists in the stories of Farvahar and the tales, and the luck of the individuals is also a platform for the emergence of archetypes of the model.