پديد آورندگان :
وحيدي، هدايت دانشگاه آزاد اسلامي، واحد تبريز - گروه زراعت و اصلاح نباتات، تبريز، ايران , ميرشكاري، بهرام دانشگاه آزاد اسلامي، واحد تبريز - گروه زراعت و اصلاح نباتات، تبريز، ايران , صادق‌زاده‌حمايتي، سعيد سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه بذر چغندرقند، كرج، ايران , رجبي، اباذر سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه بذر چغندرقند، كرج، ايران , يارنيا، مهرداد دانشگاه آزاد اسلامي، واحد تبريز - گروه زراعت و اصلاح نباتات، تبريز، ايران
كليدواژه :
كشت تابستانه , كشت بهاره , عملكرد ريشه , چغندرقند , شكر
چكيده فارسي :
در مناطق نيمهخشك (مانند ايران)، آب عمده ترين عامل محدودكننده رشد و عملكرد چغندرقند محسوب ميشود. از جمله روشهاي كاهش مصرف آب در زراعت چغندرقند ميتوان به اصلاح رقم هايي با قابليت انعطاف طول دوره رشد بسته به شرايط محيطي اشاره كرد. اين مطالعه طي دو سال زراعي 1394 و 1395 در ايستگاه تحقيقات چغندرقند مرحوم مطهري به صورت اسپليتفاكتوريل در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي در چهار تكرار اجرا شد. كرتهاي اصلي به تاريخكاشت (شامل دو سطح دهه سوم فروردين و دهه اول تير) و تركيب فاكتوريل سه تاريخبرداشت (بيستم مهر، دهم و سيام آبان) و شش رقم شامل هيبريدهاي اميدبخش (7112*261)*5RR-87-HF.33 و 261*276.P.77.SP.19 و رقمهاي تجارتي پارس، جلگه، پايا و IR7 بهعنوان كرتهاي فرعي درنظر گرفته شدند. پتانسيل توليد محصول ريشه و شكرخام بهازاي هر هفته تأخير در كاشت معادل 3.8-3.5 درصد كمتر شد. معنيدار شدن اثرمتقابل تاريخكاشت × ژنوتيپ در سطح احتمال پنج درصد نشان داد واكنش ژنوتيپهاي مختلف نسبت به كوتاه شدن دوره رشد متفاوت است. ژنوتيپهاي برتر براي كشت ديرهنگام از طريق تركيب دو مؤلفه كمترين واكنش به تأخير در كاشت و در عين حال، بيشترين عملكرد در شرايط كشت ديرهنگام بهترتيب از لحاظ عملكرد ريشه رقم هاي پايا، IR7 و پارس، عملكرد شكرخام رقمهاي IR7 و پايا بودند. باوجود آنكه اثر مستقيم تاريخبرداشت بر عملكرد ريشه و شكرخامو عيار قند به واسطه معنيدار شدن اثرمتقابل سال × تاريخ برداشت، معنيدار نشد اما در مجموع طي سال 1394 بهتأخير انداختن برداشت از بيستم مهر به دهم آبان موجب افزايش 21و38 درصدي عملكرد ريشه و شكرخام و همچنين افزايش 1.72 واحدي عيار قند شد. بنابراين، تاريخ برداشت دهم آبان، مناسبترين زمان برداشت چغندرقند در منطقه كرج محسوب ميشود. عدم تأثير معنيدار اثرمتقابل تاريخكاشت × تاريخبرداشت بر صفات مختلف نشان داد نميتوان با بهتعويق انداختن تاريخبرداشت، اثرات تأخير در كاشت را جبران كرد. در مجموع، نتايج مطالعه حاضر نشان داد بهازاي هر روز تعجيل در كاشت (حدفاصل دهه سوم فروردين و دهه اول تير)، عملكرد ريشه، عملكرد شكرخام بهترتيب معادل 400 و 50 كيلوگرم در هكتار بهازاي هر روز به تعويق انداختن برداشت (حدفاصل بيستم مهر تا دهم آبان)، صفات يادشده بهترتيب معادل 370 و 100 كيلوگرم در هكتار افزايش مييابد.
چكيده لاتين :
In semi-arid regions e.g. Iran, water is the major limiting factor for the growth and yield of sugar beet. Development of cultivars with flexible growth period, dependent on the environmental condition, is one of the methods to reduce water usage for sugar beet cultivation. The present study was performed in Sugar Beet Research Station of Motahhari, Karaj, Iran as a split factorial based on a randomized complete blocks design with four replications in two years (2015-16). Main plots were devoted to sowing date (mid-April and late-June), and sub-plots to the factorial combinations of three harvest dates (12 October, 1 November, and 21 November) and six genotypes including promising hybrids (7112*261)*5RR-87-HF.33 and 261*276.P.77.SP.19 and commercial cultivars Pars, Jolgeh, Paya and IR7. Potential root yield (RY) and sugar yield (SY) was reduced by 3.5-3.8% per week owing to delay in sowing. The significance of sowing date × genotype interaction (P<0.05) highlights diverse response of various genotypes to the shortening of the growth period. Superior genotypes for delayed planting were identified based on the combination of two components of the least response to delayed sowing as well as achieving the highest yield under delayed sowing condition in terms of SY as Paya, IR7, and Pars. Although the direct effect of harvest date on RY, SY, and sugar content (SC) was not significant due to the significant interaction of year × harvest date, however in general, it increased RY, SY, and SC by 21, 38, and 1.72 %, respectively via delaying the harvest date from 12 October to 1 November 1 in 2015. Therefore, the harvest date of 1 November was the most suitable time for sugar beets harvest in Karaj region. Non-significant interaction between sowing and harvest date for various studied traits indicated that the impacts of delay in sowing cannot be offset by delay in harvest. Overall, results showed that by each single day advancement in sowing (between mid-April and late-June) RY and SY increased by 400 and 50 kg ha-1, respectively and for each day delay in harvest (between 12 October and 1 November) RY and SY were increased by 370 and 100 kg ha-1, respectively.
