حسابداري آب در مزرعه چغندرقند تحت مديريت دور و عمق آب آبياري (مطالعه موردي: منطقه مياندواب)

Water accounting in sugar beet field under duration and depth of irrigation management (case study: Miandoab region)

يكي از عمده دلايل خشكي درياچه اروميه در سال­هاي اخير، تغييرات اقليمي و توسعه كشت محصولات با نياز آبي بالا از جمله چغندرقند بوده است. حسابداري آب با ارائه تصوير روشن از آب مصرفي در مزرعه، قادر به تشخيص فرصت­هاي صرفه­جويي در مصرف آب مي­باشد. بدين منظور اجزاء حسابداري آب و شاخص­هاي عملكرد بر اساس نتايج تحقيقاتي مزرعه آزمايشي چغندرقند در منطقه مياندواب با استفاده از مدل Aqua Crop استخراج و سيستم حسابداري بر اساس مديريت كم آبياري و دور آبياري در چارچوب حسابداري آب در مقياس مزرعه­اي پياده شد. بر اساس نتايج به دست آمده سهم بارش از جريان ورودي خالص در آبياري كامل با نوبت هفت روز در حدود هشت درصد بود و با افزايش دور آبياري و اعمال مقادير بيشتر كم آبياري به 14 درصد افزايش يافت. بررسي نشانگر سهم تخليه از جريان ناخالص ورودي نشان داد در دور آبياري كوتاه مقدار آن به يك نزديك بوده و تقريباً تمام آب ورودي به مزرعه به مصرف (تخليه) رسيد و فرصتي براي صرفه­جويي در مصرف آب مهيا نگرديد. همچنين افزايش دور آبياري موجب افزايش نشانگر سهم تخليه فرايندي از كل آب مصرفي شد كه افزايش آن جزء اهداف مديريت آب در مزرعه محسوب مي­گردد و سهم تخليه فرايندي را بهبود ­بخشد. بررسي شاخص­هاي بهره­وري مصرف آب نشان داد كم آبياري بهبود شاخص­ها را به دنبال داشت ولي كارايي مصرف آب را كاهش داد چرا كه در كم آبياري نسبت تبخير كه جزو تلفات غيرفرايندي است افزايش چشمگيري پيدا مي­كند لذا موفقيت در اتخاذ استراتژي كم آبياري براي صرفه­جويي در مصرف آب مستلزم به كارگيري شيوه­هاي ديگر مديريتي در مزرعه نظير استفاده از خاكپوش­ها و آبياري قطره­اي مي­باشد كه به تواند جزء تبخير را كه جزو تلفات غيرفرايندي و غيرمفيد است تحت كنترل درآورد.

One of the main causes of drought occurrence in Urmia Lake in recent years was climate change and the development of crops with high water requirements including sugar beet. Water accounting is able to identify water saving opportunities by providing a clear picture of the amount of water used on the field. To this end, the water accounting and performance indicators based on the research results of the sugar beet fields in Miandoab region were extracted using the Aqua Crop model, and the accounting system was implemented based on low irrigation and irrigation duration in the framework of water accounting under field scale. According to the results, the contribution of precipitation from the net inflow in full irrigation with a seven-day rotation was about 8%, and with increased irrigation duration and imply of more low irrigation it amounted to 14%. An assessment of the drainage ratio from the gross inflow current showed that it was close to one in low irrigation interval and nearly all input water into the field was consumed (drained) and no opportunity was made to save water. Also, increase in irrigation duration resulted in an increase in the rate of evacuation of the total water consumption, which is considered as one of the objectives of water management in the field and improves the rate of evacuation process. Investigating the water use productivity indices showed that irrigation improved indices, but reduced the water use efficiency since in low irrigation, the rate of evaporation, which is a non-process loss, was significantly increased. Therefore, success in adopting a low irrigation strategy to save water involves the use of other management practices on the field such as the mulch and drip irrigation application which can control the evaporation.