تأثير كاربرد گوگرد، باكتري‌هاي تيوباسيلوس و فسفر بر عملكرد كلزا و برخي ويژگي‌هاي شيميايي خاك

Effect of Sulfur, Thiobacillus and Phosphorous application on Canola Yield and Some Soil Chemical Characteristics

يكي از مشكلات عمده ي خاك هاي آهكي، پايين بودن كارآيي كودهاي فسفري در اثر رسوب سريع آنهاست. كاهش pH خاك مي تواند به حلاليت فسفر كمك كند. به منظور بررسي اثر گوگرد و باكتري هاي تيوباسيلوس و كود فسفري بر عملكرد كلزا و غلظت برخي عناصر در خاك و گياه، آزمايشي طي سال زراعي 92-1391 در يك خاك آهكي و فقير از نظر فسفر، به صورت فاكتوريل و در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار روي كلزا (Brasica napus L.) (رقم هايولا-401) اجرا شد. فاكتور اول شامل گوگرد به همراه باكتري تيوباسيلوس (به نسبت 2 درصد وزني گوگرد) در چهار سطح (صفر، 500، 1000 و 2000) (كيلوگرم در هكتار) به صورت گوگرد عنصري دانه بندي شده (پاستيلي) و فاكتور دوم شامل سه سطح فسفر (صفر، 72 و 110) (كيلوگرم در هكتار) از منبع سوپرفسفات تريپل بودند. برهمكنشي مثبت و معني دار بين سطوح گوگرد و فسفر مصرف شده در تأثير بر عملكرد دانه و شاخسار و اجزاي عملكرد وجود داشت (5 درصد آزمون دانكن). بالاترين عملكرد دانه و شاخسار با مصرف 2000 كيلوگرم گوگرد (تلقيح شده با باكتري) به همراه 110 كيلوگرم فسفر به ترتيب معادل 3142 و 12507 كيلوگرم در هكتار به دست آمد كه نسبت به شاهد به ترتيب 9/1 و 5/1 برابر افزايش عملكرد نشان داد. با افزايش مصرف فسفر در سطوح مختلف گوگرد تلقيح شده با باكتري، غلظت فسفر، روي و آهن اندام هوايي كاهش ولي جذب اين عناصر افزايش يافت كه در بعضي سطوح گوگرد، معني دار بود. در كليه ي سطوح گوگرد، مصرف فسفر، سبب افزايش روي و آهن قابل جذب خاك شد. مصرف سطوح مختلف گوگرد و فسفر، برهمكنشي معني دار بركاهش معني دار pH خاك پس از برداشت داشت. پايين ترين pH خاك در تيمار2000 كيلوگرم در هكتار گوگرد تلقيح شده با باكتري به همراه 110 كيلوگرم در هكتار فسفر مشاهده شد كه نسبت به شاهد، 5 درصد، كاهش معني دار داشت. با توجه به اثر مثبت و معني دار گوگرد تلقيح شده با باكتري تيوباسيلوس بر افزايش عملكرد دانه از يك سو و كاهش pH خاك از سوي ديگر، مصرف آنها در خاك هاي آهكي قابل توصيه مي باشد. اگرچه، تعيين مناسب ترين دوره ي مصرف گوگرد در اين خاك ها بايد مورد مطالعه قرار گيرد.

One of the major problems in calcareous soils is low efficiency of phosphorous (P) fertilizers due to rapid precipitation. Lowering soil pH is mentioned as a solution for solubility of precipitated P. In order to investigate the effect of sulfur (S) and thiobacillus sp. bacteria and P fertilizer on canola (Brasica napus L. cv. Hayola-401) yield and nutrient concentrations in soil and plant, an experiment was carried out during cropping season 2012-13, in a calcareous soil which was generally poor in P content. The experimental factors were designed in a complete randomized blocks with factorial arrangement in three replicates. The first factor consisted of S, in 4 levels (0, 500, 1000 and 2000 kg.ha-1) as pastille form as elemental sulfur with sulfur oxidizing bacteria (in 2% rate of sulfur weight) and the second factor including 3 P levels (0, 72 and 110) kg.ha-1)as triple superphosphate. There was a positive and significant interaction between S and P levels on seed and aerial part yield and yield component (p<0.05). The maximum seed and aerial part yield was obtained with applying 2000 kg.ha-1 S (inoculated with Thiobacillus sp. bacteria) along with 110 kg.ha-1 P by 3141 and 3710 kg.ha-1 respectively in which showed 1.9 and 1.5 fold increase in comparison with control. With increasing P applied in each inoculated S levels, aerial P, Zinc (Zn) and iron (Fe) concentration decreased but their uptake increased which in some S levels were much more notable. Increasing P applied in all S levels, raised Zn and Fe available in soil. Applying different levels of S and P had significant interaction in lowering of soil pH after harvesting. The minimum pH of soil was observed in combined use of S (2000 mgkg-1) and P (110mgkg-1) which had a 5% decrease compared to the control. According to the positive and significant effect of sulfur inoculated with oxidizing Thiobacillus sp. bacteria on increasing seed yield, in one side, and lowering soil pH, in the other side, application of them recommend in calcareous soils. Although, determining of the optimal period of sulfur application in these soils should be investigated.