سنجش حس مكان در روستاي جابجا شده پس از سانحه (مطالعه موردي‌: روستاي كنزق‌، استان اردبيل)

Measure the Sense of Place in a Displaced Village after Disaster (Case Study: Kanzag Village in Ardabil)

زلزله و صدمات ناشي از وقوع آن همواره در كمين جوامع انساني به‌ويژه بافت‌هاي آسيب‌پذير روستايي مي‌باشد. اقدامات مرتبط با بازسازي كالبد پس از سانحه‌ در كشور ما با كم و كاستي‌هايي مثل عدم توجه به احياي نيازهاي هويتي افراد و ايجاد يا ارتقاي حس مكان پس از تخريب منطقه مسكوني و بازسازي مكان جديد همراه است‌ لذا ضرورت پژوهش در اين زمينه همواره بحثي چالش برانگيز در ميان جوامع آسيب‌ديده و بازسازي شده خواهد بود. هدف از اين پژوهش بررسي تغيير مؤلفه‌‌هاي حس مكان در جابه‌جايي بافت روستاي كنزق پس از سانحه زلزله مي‌باشد. لذا با استناد بر مطالعات صورت گرفته از منابع مختلف و جمع‌بندي آن‌ها به شيو‌ه پژوهش كمي، مؤلفه‌‌هاي حس مكان در چهار دسته­‌ اجتماع‌پذيري و تعاملات اجتماعي، هويت، دلبستگي به مكان و وابستگي به مكان در قالب "پرسشنامه‌اي محقق ساخته" تنظيم گرديد و به روش نمونه‌گيري با فرمول كوكران بين 278 نفر از 1000 نفر جمعيت روستا توزيع شد. انتخاب نمونه به‌صورت تصادفي بوده و اعتبار پرسشنامه با استفاده از فرمول كرونباخ-آلفا (74/0 =α) محاسبه شد. تحليل اطلاعات حاصل از پرسشنامه با استفاده از نرم‌افزار Spss، براي آزمون فرضيه آماره­هاي T تست تك نمونه­اي و همبستگي پيرسون بود. فرض پژوهش عدم توجه به بافت روستاي كنزق قديم در ساخت روستاي جديد و كاهش مؤلفه‌‌هاي حس مكان و در نتيجه كاهش رضايت ساكنين بود. تحليل اطلاعات حاصل از پرسشنامه جهت پاسخگويي به سوالات‌ اين پژوهش بوده‌: جابه‌جايي بافت روستاي كنزق تا چه ميزان بر مؤلفه‌‌هاي حس مكان تأثيرگذار بوده است؟ و ‌تغييرات مؤلفه‌‌هاي حس مكان در جابه‌جايي روستاي كنزق چگونه است؟ نتايج حاصل نشان داد كه در اين جابه‌جايي حس رضايت اهالي از روستاي جديد به‌دليل برخورداري از امكانات بيشتر رفاهي افزايش يافته و بر خلاف فرض پژوهش فقط مؤلفه‌ هويت كاهش يافته است. در ميان وابستگي به مكان با اجتماع پذيري، هويت و دلبستگي به مكان، همبستگي و ارتباط مستقيم وجود دارد.

Natural disasters, among the issues and problems facing the villagers, can endanger the daily lives of villagers from various economic, social and environmental dimensions. The earthquake has always existed as a repeatable and unpredictable phenomenon during the life of the planet. The villages are more vulnerable than others. When the village is destroyed by the earthquake, it changes the village texture. Upon these changes, attention to the previous context in creating new textures is very important. The purpose of this study was to investigate the changing of sense of place in the tissue displacement of the village after the earthquake. The preliminary research hypothesis explains that (1) the villagers are dissatisfied with the context of the Kanzag village; and (2) the displacement of the Kanzag village has diminished the components that affect the place. With regard to the process of displacement of the Kanzag village, these questions arise: (1) how has the texture of the Kanzag village changed to the components of the sense of place? 2) How is component change a sense of place in the movement of the Kanzag village? The present study is quantitative. Therefore, based on studies of different sources and their summarizing in a quantitative research, the components of sense of place in four categories, socialization and social interactions, identity, attachment to location and location dependence a researcher-made questionnaire was designed and distributed among 278 people out of 1,000 people in the village using a Cochran formula. The sample was selected randomly and the validity of the questionnaire was calculated using the Cronbach-Alpha formula (α = 0.74). Data analysis was done using SPSS software to test the hypothesis of single sample T-test and Pearson correlatio