كليدواژه :
اقسام جوهر , هستيشناسي اسلامي , فرآيند طراحي معماري , مراتب ادراك , مدل كاربردي , پديدارشناسي
چكيده فارسي :
دانشِ فرآيند طراحي محيط، به توصيف و تبيينِ مباني طراحيِ خود آگاهانه محيطِ انسان-ساخت مي پردازد و همواره زيربنايي از نظريه محتواييِ مطلوب دارد. از اين رو مباني نظريِ پشتوانهايِ قوي و قابل تعميم در طراحي كه با آن بتوان به شناختِ محدودههاي لازم در فرآيند خلق اثر رسيد؛ نقشي محوري پيدا ميكند. هدف از انجام اين پژوهش، ارائه مدلي كاربردي و تجربهپذير از فرآيند طراحي با در نظر گرفتنِ مباني نظري هستيشناسي در فلسفه اسلامي است. روش تحقيق نوشتار حاضر تطبيقي و استدلالي است. در اين راستا يكسري نظم هاي مشابه و هم‌ارز در مباني هستي شناسي اسلامي (مراتب ادراك و اقسام جوهر) و پديدارشناسي در تناسب با فرآيند خلق و پديدارسازيِ محصول هنري، در جهت برپايي يك مدل كاربردي در فرآيند طراحي معماري مقايسه و تبيين مي گردد. رهيافت پژوهش حاضر، مدل پنج مرتبه ايِ «تعريف، تبيين، تصوير، تدوين و تاليف» در فرآيند طراحي معماري در تناظر با اقسام و مراتب جوهر و ادراك انسان است. در گام تعريف، متناسب با موضوع طراحي، اصول و آرمان هاي طراح معمار با توجه به زيست-جهان هاي گوناگون، در ذهن تعين يافته و قابل براي دريافت صورت مي گردد. در اين گام، طراح با آزادي ذهني و به روش هاي مختلف، به بيان مفاهيم بكر و ايده آل هايش از معماري فرضي ذهن خود مي پردازد. گام دوم، تبيين حالت نسبي دارد و در زمانه و زمينه تفسير و متناسب سازي مي گردد. گام تبيين علاوه بر مشخص كردن هيولا و جنس پروژه، به تحليل ها و ايجاد دياگرام هاي مختلف روابط فضايي، عملكردي، برنامه ريزي فيزيكي و... مي انجامد. در گام سوم، تصويرسازي و نقش خلاقيت چشمگير بوده و صورت يا فرمِ طرح ايجاد مي شود. گام تدوين در فرآيند طراحي، به معناي نظم و ترتيب دادن اجزا و ارزيابي پس از ايجاد فرم مي‌باشد. در اين مرحله فرم در ارتباط با خلقِ فضا نظم و ترتيب مي يابد و تمركز از توده معماري برداشته شده و رابطه توده و فضا منتقل مي شود. در گام تأليف، اثر معماري روح مي يابد و واجد حيات مي گردد و به عنوان پديده‌اي زنده با هويتي مشخص در پيوستگي و الفت با ساير پديدارها در نظام هستي قرار مي گيرد. استفاده از اين مدل پيشنهادي در فرآيند طراحي، به دليل ماهيت تجربي و همچنين پيوستگي محتوايي و صوري با مباني هستي شناسي اسلامي، از يك‌سو درك ملموس مسيرِ پيچيده طراحي را هموار نموده و از سويي ديگر، باعث ايجاد آزاديِ عمل براي طراحان و معماران در عين ساختاردهندگي و نظم‌بخشي در حل يك مسئله‌ي طراحي مي شود.
چكيده لاتين :
The Knowledge of environmental design process describes and explains the fundations
of self-conscious design of the man-made environment and is always rooted in polemical
theories. Hence, theoretical foundations play a pivotal role with a strong and generalizable
support in design, in order to be able to recognize the borders required in the creation process.
The purpose of this research is to present a practical model of the design process taking
into account the ontological approach in Islamic philosophy. The methodology of this paper
is comparative and argumentative. In this regard, a series of similar and equal orders in
the basics of Islamic ontology (perceptions and types of essence of perception and essence
levels) and phenomenology, in proportion to the process of creating and visualizing an
artistic product, in order to establish a functional model in the architecture design process
is compared and explained. The research approach is a five-dimensional model of «Tarif,
Tabiin, Tasvir, Tadvin and Talif» in the process of architectural design in accordance with
the varieties of substance and human perception. In the Tarif step, in accordance with the
design theme, the principles and aspirations of the architect designer are determined by the
various life-worlds, and can be received. In this step, the designer, with intellectual freedom
and in various ways, expresses his conceptual and idealistic concepts of his hypothetical
architecture. The second step is the Tabiin of the relative state and is interpreted and adjusted
in time and field. The Tabiin step, in addition to identifying the project›s nature, leads to
analysis and the establishment of various diagrams of spatial relationships and functional
and physical planning, and so on. In the third step, Tasvir, imagery and the role of creativity
are significant and the layout of the project is created. The Tadvin step in the design process
means arranging and arranging components and evaluations after the creation of the form. At
this stage, the form is arranged in relation to the creation of space, and the focus is removed
from the mass of architecture and the relation between mass and space is transmitted. At the
step of Talif, the architectural work is of soul and life and as a living phenomenon with a
distinct identity in conjunction with other phenomena in the system of the universe. The use of this proposed model in the design process, due to the experimental nature as well as the content
connectivity with the principles of Islamic ontology, paves the way for a tangible understanding
of the complex design path and, on the other hand, gives rise to freedom of action for designers
and architects.
