كليدواژه :
كتيبه‌نگاري , خوشنويسي , نسبت , تركيب , اصول و قواعد
چكيده فارسي :
رويكردهاي كتيبه شناسي موجود، اغلب وجوه مختلف ادبي و ملاحظات محتوايي متن، اهميت تاريخي و توجه به وقايع گذشته در بطن كتيبه ها را مد نظر دارد، و اين امر منجر به گونه شناسي و طبقه بندي كتيبه ها از حيث مضامين وقفي، فرماني، يادماني و احداثي و در نوع ديگر شناخت مواد و مصالح شده است. در اين ميان، جنبه هاي هنري كتيبه ها از منظر خوشنويسي كه داراي ارزش بالايي مي باشد كمتر مورد توجه قرار گرفته است. بخش مهمي از اين نقيصه به فقدان مباني و روش هاي نقد كتيبه ها بر اساس ملاحظات خوشنويسي و اصول و قواعد آن باز مي گردد. با آنكه اين اصول و قواعد، منبع و معياري مهم براي درك زيبايي، شناخت و تحليل آثار خوشنويسي است؛ اما اين سنجه بيشتر در قالب هاي غير كتيبه نگاري و از جمله قطعه نويسي، چليپا، كتابت و كتاب آرايي به كار گرفته شده و در خصوص كتيبه نگاري مورد غفلت قرار گرفته است. هدف اين پژوهش ارائه ي مباني نظري و تحليلي در خصوص چگونگي بهره مندي از اصول و قواعد خوشنويسي در كتيبه شناسي از منظر هنر خوشنويسي است. اين امر با روش تحليلي و توصيفي و مبتني بر مطالعات كتابخانه اي و اطلاعات ميداني از كتيبه ها انجام گرفته است. در پي يافتن سؤال و مسأله ي اصلي پژوهش مبني بر چگونگي تحليل كتيبه ها از منظر اصول و قواعد خوشنويسي، و با عطف به رساله هاي خوشنويسي و پژوهشهاي مرتبط، يافته هاي پژوهش بيانگر آن است كه استفاده از اصول و قواعد مندرج در رساله هاي خوشنويسي، بنا به ملاحظات خاص كتيبه نگاري و مقتضيات معماري با جرح و تعديل لازم و با توجه به ميزان انطباق برخي از آنها در كتيبه نگاري امكان پذير خواهد بود. اصل نسبت، تركيب و كرسي در روند تحليلي كتيبه ها داراي ارزش مهمتري است؛ و اصول صفا و شأن، قاعده مشق نظري و عملي در درجه ي بعدي قرار مي گيرد. نحوهي شناخت سبك و شيوه به عنوان مولفهاي اساسي در تحليل كتيبه نگاري نيز، با توجه به كيفيت و كميت كتيبه ها داراي اهميت است. طبيعي است كه مباني ارائه شده در جنب ساير روشها و گونه شناسي مطالعات كتيبه نگاري، مي تواند به درك روشمندتري از ارزش هاي كتيبه نگاري منجر شود و چشم انداز تازه تري را براي ارزيابي و تحليل وجوه زيباشناختي كتيبه ها فراهم سازد.
چكيده لاتين :
Existing approaches to inscriptions tend often to regard various literary aspects, some considerations on the text content, historical importance, and tendency to the past events illustrated in the inscriptions, and this has led to the typology and classification of inscriptions in terms of endowment, decree, memorial, and construction themes, and in another way, the recognition of stuffs and materials.
In the meantime, it has been underestimated the artistic aspects of the inscriptions in terms of high-value calligraphy. An important part of this failing goes back to the lack of fundamentals and methods for the critique of inscriptions based on calligraphic considerations and its principles and rules. Although such principles and rules are regarded as an important source and criterion for understanding beauty, recognizing and analyzing calligraphy works, however this measure has been applied in non-engraving forms, piecewriting ,chalipa, scribing manuscripts, book binding, but neglected in the practice of inscription.
The purpose of this study is to provide theoretical and analytical bases and fundamentals on how to benefit from the principles and rules of calligraphy in inscription from the perspective of calligraphic art. The study is conducted in an analytical and descriptive method based on library studies and field data on inscriptions. Answering to the main question and issue of the research, i.e. how to analyze the inscriptions in terms of the principles and rules of calligraphy, an referring to the treatises and related researches on calligraphy, the findings of the study indicate that It is possible to use the principles and rules contained in the calligraphy treatises, with special considerations on inscription and architectural requirements with some necessary modifications and bearing in mind the degree of adaptation of some of them in the inscription.
The principles of proportion (alignment), composition (coordination), and seat are of more value. and the principles of Safa (succulence) and Shaan (pleasant) and the rule of the theoretical and practical writing are at the next importance. The way of recognition of the style and method as an essential component in the analysis of inscription, given the quality and quantity of inscriptions, is also important. It is obvious that the proposed principles, along with other methods and typologies of inscription studies, can lead to a more systematic understanding of the values of inscriptions, and provide a more fresh perspective for assessment and analysis of aesthetic aspects of the inscriptions
