پديد آورندگان :
نقره‌كار، عبدالحميد دانشگاه علم و صنعت ايران - دانشكده معماري و شهرسازي، تهران , يماني، پريسا دانشگاه علم و صنعت ايران - دانشكده معماري و شهرسازي، تهران , حمزه‌نژاد، مهدي دانشگاه علم و صنعت ايران - دانشكده معماري و شهرسازي، تهران
كليدواژه :
جاگذاري كاربري ها , كاربريهاي جانبي مساجد , كاربري عبادي , سازگاري
چكيده فارسي :
انتخاب كاربري هاي جانبي و محل استقرار آنها، جزو پرچالش ترين قسمت هاي طراحي مسجد مي باشد. در فتاواي مراجع تقليد، سازگاري يا سنخيت هر كاربري با كاربري عبادي مبناي انتخاب آن كاربري در مسجد در نظر گرفته شده است. . اما آيا در طراحي معماري مسجد، موقعيت استقرار فضاي هر كاربري نيز مرتبط با ميزان سازگاري آن است؟ در رابطه با اين سوال اين فرضيه مطرح مي شود: هر چه ميزان سازگاري و يا سنخيت كاربري جانبي با كاربري عبادي بيشتر باشد در وضعيت استقرار خود نيز بايد در مكاني نزديكتر به فضاهاي عبادت جاگذاري شود. هدف از اين مقاله، مشخص كردن معيارهاي سازگاري كاربري هاي جانبي با كاربري عبادي، اولويت‌بندي كاربري هاي جانبي بر مبناي درجه سازگاري، مشخص كردن جايگاه كاربريهاي جانبي نسبت به فضاهاي عبادت و در نهايت تبيين رابطه ميان ميزان سازگاري و موقعيت استقرار كاربريهاي جانبي مساجد نسبت به كاربري عبادي است. جهت دست يابي به اين هدف، ابتدا از طريق ارائه پرسشنامه به متخصصين طراحي معماري مسجد و تحليل آن با آزمون خي دو، جايگاه هر كاربري نسبت به كاربري عبادي مشخص شد. سپس با مراجعه به فتاواي مراجع تقليد معيارهاي سازگاري، شامل عدم منافات با شان مسجد و عدم ايجاد مزاحمت، استخراج و بر اين مبنا پرسشنامه اي به خبرگان مذهبي و معماري ارايه گرديد و با مدل رتبه بندي تاپسيس درجه سنخيت كاربري‌ها اولويت‌بندي شد. در انتها كاربري هاي مشخص شده در هر جايگاه استقرار (گام اول)، با اطلاعات بدست آمده در رابطه با ميزان سازگاري هر كاربري با كاربري عبادي (گام دوم) مورد مقايسه قرار گرفتند. اين مقاله در دستيابي به اهداف فرعي، معيارهاي سازگاري كاربري هاي جانبي با كاركرد عبادي در مساجد را استخراج نمود. بر اين مبنا كاربري ها، به چهار دسته تقسيم شدند كه مي تواند مبناي انتخاب كاربري ها براي مسجد باشد. جاگذاري كاربري هاي در مسجد نسبت به فضاي عبادي نيز مشخص گرديد. در راستاي سنجش فرضيه پژوهش مشخص گرديد لزوما سازگاربودن كاربري جانبي با كاربري عبادي، دليل بر نزديك شدن محل استقرار آن به كاربري عبادي نمي باشد. توصيه استقرار براي برخي كاربري هاي با سطح سازگاري بسيار بالا در درون مسجد و براي كاربري هاي ناسازگار در خارج مسجد بوده است. ولي در مورد كاربريهاي با سطوح سازگاري متوسط و كم، اينگونه نيست و در طراحي معماري آنها بايستي تدابيري را انديشيد كه در عين حال كه كاربري به لحاظ عملكردي پاسخگوست، براي مسجد مزاحمتي نداشته باشد.
چكيده لاتين :
The first step to the architectural design of each building, is physical extraction program.
There are various functions in mosques capability with a larger scale. Selecting these functins
and location of deployment of them are the most challenging parts of the mosque›s design.
Functions choice in the mosques of Islamic Iranian cities should be based on the priority
that is consistent with Sharia done. In the fatwas of the sources of imitation, compatibility
of any uses with worship, is the basis for choosing that function in the mosques. But is the
location of the deployment of each functions›s space in architectural design related to its
compatibility? In connection with this question, this hypothesis is presented: The more the
lateral functions compatibility is, the more should be in a place closer to the worship space.
The main objectives of this article are determining compatibility criteria for lateral uses
with religios function, Prioritization of lateral uses based on the degree of compatibility,
determining the position of lateral users to the worship spaces and finally the relationship
between the level of compatibility and the position of the deployment of mosque lateral
uses to the use of worship.
In order to achieve this goals, after the functions in the mosque at the regional scale
identification, closed questionnaire responses was designed. By giving a questionnaire to
25 Experts of mosque architectural design and analyzing it with the Chi-squared test, which
is a nonparametric and statistical test. Thus, the user›s location with a significant level of
0.05 was determined by the use of worship. The results show that in the level of 95%
confidence, according to the experts of the mosque architecture, there is a consensus about
the location of 20 functions. In the case of the remaining 5 functions, with the addition of
the first three options for user deployment, four things can be agreed upon, and there was
no consensus on a single user. Thus the status of functions was determined.
then by referring verdicts religious scholars, consistency criteria of each function with
religious function was determined, and Closed questionnaire responses was designed and
were given to statistical society including two groups of religious and architectural experts. To summarize and analyze the questionnaires, an analytical approach to decision making
model and Topsis degree of congruity of applications were assessed and prioritized. After that
considering the degree of compatibility, the position of lateral functins of mousques Relative to
Main spaces of worship in regional mosques was identified.
Based on this, consistent criteria of each function with religious function, are failure to conflict
with the mosque and not to disturb the worshipers. According to these criteria, lateral functions
of mosques were classified to four categories include very consistent, consistent, slightly
consistent and inconsistent with religious function.
Finally, in order to measure the research hypothesis, it was found that the research hypothesis
is true at high levels of adaptability or incompatibility. That is, in the case of some highly
adaptable lateral applications, it is recommended that they should be inside the mosque and for
inconsistent uses, it is recommended that they should be outside the mosque. But for applications
with medium and low degree of compatibility, this is not the case, and more consideration
should be given to architectural design.
