اثر مصرف تلفيقي كود فسفر و لجن فاضلاب بر شاخص كلروفيل و برخي ويژگي‌هاي رشد آفتابگردان در شرايط تنش كم‌آبي

سابقه و هدف: تنش كم‌آبي به‌عنوان يكي از مهمترين عوامل محدود كننده توليد محصول در دنيا و ايران است. براي افزايش تحمل گياهان به تنش كم‌آبي و كاهش مصرف كودهاي شيميايي، تلفيق كودهاي شيميايي و آلي توصيه مي‌شود. مطالعات مختلفي در مورد اثر فسفر و لجن فاضلاب بر عملكرد و ويژگي‌هاي كيفي محصولات زراعي مختلف در سطح دنيا انجام شده است ولي تاكنون در مورد مصرف توأم فسفر و لجن فاضلاب بر رشد آفتابگردان (Helianthus annuus L.) و تعيين مقدار بهينه اين كودها براي شرايط آبياري مطلوب و محدود گزارشي ارائه نشده است. لذا، پژوهش حاضر براي بررسي تأثير سوپرفسفات تريپل و لجن فاضلاب بر شاخص كلروفيل و برخي ويژگي‌هاي رشد آفتابگردان روغني در شرايط آبياري مطلوب و محدود در يك خاك لوم رسي انجام شد. مواد و روش‌ها: آزمايش به‌صورت اسپليت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار طي دو سال در ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي شهرستان خوي و در شرايط مزرعه‌اي اجرا شد. عامل‌هاي آزمايش شامل سال در دو سطح (1393 و 1394)، زمان آبياري در دو سطح (آبياري پس از 60 و 150 ميلي‌متر تبخير از تشت تبخير كلاس A)، سوپرفسفات تريپل در سه سطح (صفر، 100 و 200 كيلوگرم در هكتار) و لجن فاضلاب در چهار سطح (صفر، 2/ 14، 4/ 28 و 7/ 56 تن ماده خشك در هكتار) بودند. تحليل آماري داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار MSTATC و مقايسه ميانگين‌ها با آزمون چند دامنه‌اي دانكن در سطح احتمال پنج درصد انجام شد. يافته‌ها:‌‌ مطابق با نتايج تجزيه واريانس مركب، اثر سال تنها بر شاخص سطح برگ، عملكرد زيستي و ارتفاع گياه معني‌دار بود. تنش كم‌آبي سبب كاهش معني‌دار شاخص كلروفيل برگ، شاخص سطح برگ، عملكرد زيستي، ارتفاع بوته و قطر ساقه شد ولي مصرف سوپرفسفات تريپل و لجن فاضلاب تمامي ويژگي‌هاي اندازه‌گيري شده را به‌طور معني‌داري نسبت به شاهد افزايش دادند. در هر دو شرايط آبياري مطلوب و محدود، بيشترين شاخص كلروفيل برگ، شاخص سطح برگ، عملكرد زيستي، ارتفاع بوته و قطر ساقه از تيمارهاي تلفيقي به‌دست آمد كه در شرايط آبياري مطلوب به‌ترتيب 40، 141، 75، 26، 47 درصد و در شرايط آبياري محدود 51، 95، 114، 36 و 60 درصد نسبت به شاهد افزايش يافتند. نتيجه‌گيري: براي كاهش مصرف كودهاي شيميايي و دستيابي به رشد مطلوب آفتابگردان، در شرايط آبياري مطلوب مصرف تلفيقي 200 كيلوگرم سوپرفسفات تريپل+7/ 56 تن لجن فاضلاب در هكتار و در شرايط آبياري محدود مصرف 100 كيلوگرم كود سوپرفسفات تريپل+7/ 56 تن لجن فاضلاب در هكتار در شرايط مشابه مي‌تواند توصيه شود.