اثر شوري و نسبت جذبي سديم ( SAR ) آب آبياري بر عملكرد و نسبت‌هاي يوني در دو رقم كلزا (Brassica napus L.)

سابقه و هدف: شوري و سديمي بودن آب و خاك، يكي از مهمترين عوامل تأثيرگذار در كاهش ميزان توليد محصولات كشاورزي است. عدم مديريت صحيح در امر آبياري، زهكشي ضعيف، استفاده از آب‌هاي شور براي آبياري از جمله عوامل مؤثر در ايجاد خاك‌هاي شور محسوب مي‌شوند. اين پژوهش با هدف شناسايي واكنش رشد دو رقم كلزا و نيز تغييرات در شاخص‌هاي فيزيولوژيكي و جذب برخي عناصر غذايي در برابر سطوح مختلف شوري و SAR به اجرا در آمد. مواد و روش‌ها: به منظور بررسي اثر شوري و SAR بر عملكرد و شاخص‌هاي فيزيولوژيك كلزا، آزمايش با دو رقم كلزا به نام‌هاي طلايه و اوكاپي به صورت فاكتوريل سه عاملي در قالب طرح كاملاً تصادفي با چهار تكرار اجرا شد. فاكتور شوري در سه سطح شامل35/0 (آب آبياري به عنوان شاهد)، 6 و12 دسي‌زيمنس بر متر و فاكتور SAR حاوي چهار سطح شامل 6،0 ،12و18 بود كه از منابع NaCl و CaCl2 تهيه شد. در اين تحقيق شاخص سبزينگي، وزن دانه، تعداد خورجين، مجموع و نسبت كلروفيلa وb ، كاروتنوئيد، ميزان عناصرسديم، پتاسيم و كلسيم مورد مطالعه قرار گرفت. يافته‌ها: نتايج نشان داد كه اثر رقم بر تعداد خورجين، وزن دانه، شاخص سبزينگي، مجموع كلروفيلa+b ، نسبت كلروفيل a/b و نسبت كلسيم به سديم معني‌داري بود. اثر شوري بر كليه صفات مورد مطالعه به جز نسبت پتاسيم به سديم معني‌دار بود. اثر SAR نيز بر تمامي صفات بجز نسبت كلروفيل a/b معني‌دار بود. اثر متقابل رقم و شوري بر وزن دانه، نسبت كلروفيلa/b ، كاروتنوئيدها و نسبت پتاسيم به سديم معني دار بود. اثر متقابل شوري و SAR نيز بر وزن دانه، مجموع كلروفيل a+b ، نسبت كلروفيلa/b ، نسبت پتاسيم به سديم و نسبت كلسيم به پتاسيم معني‌دار بود. در بررسي رقم و شوري در هر دو رقم با افزايش در شوري وزن دانه كاهش يافت، به طوري‌كه اين كاهش در شوري 12 دسي زيمنس بر متر، وزن دانه در رقم طلايه 9/24 و در رقم اوكاپي5/21 درصد نسبت به تيمار شاهد بود. در اثر متقابل شوري و SAR نيز كمترين وزن دانه با 3/20 كاهش نسبت به تيمار شاهد مربوط به شوري 12 دسي زيمنس بر متر و SAR=18 بود. نتيجه‌گيري: هرچند شوري باعث اثرات منفي بر شاخص هاي رشد كلزا گرديد اما اين اثرات به نوع رقم بستگي داشت به‌طوري‌كه اين اثرات در رقم طلايه كمتر از اوكاپي بود. همچنين با افرايش سهم كلسيم در منبع ايجاد شوري، از اثرات سوء شوري تا حدودي كاسته شد. بنابراين آب‌هايي كه شوري بالايي دارند مي‌توان با افزايش ميزان يون كلسيم در مقايسه با سديم كيفيت آن را افزايش داد.