پتاسيم زيست توده ميكروبي خاك در گروهي از خاك‌هاي آهكي

سابقه و هدف: زيست توده ميكروبي بخش مهمي از ماده آلي خاك را مي‌سازد كه اندازه‌گيري آن براي آگاهي از شناخت كاركرد اكوسيستم خاك بسيار كمك كننده است. روش‌هاي پيشنهاد شده براي اندازه‌گيري زيست توده ميكروبي به نوبه خود داراي برتري‌ها و كمبودهايي هستند كه نياز است هنگام بهره‌گيري مورد توجه قرار گيرد. روش بكاررفته بايد دقيق و تكرار پذير بوده و بتواند زيست توده ميكروبي را در گروه بزرگي از خاك‌ها به خوبي اندازه‌گيري نمايد. تاكنون عناصري مانند كربن، نيتروژن، گوگرد و فسفر زيست توده ميكروبي به كمك روش گازدهي با كلروفرم عصاره‌گيري (CFE) اندازه‌گيري شده است. اندازه اندوخته پتاسيم در زيست توده ميكروبي خاك همانند يكي از اندوخته‌هاي اكولوژيك اين عنصر در خاك كمتر بررسي شده است. با توجه به نبود آگاهي از اين اندوخته اكولوژيك، اين پژوهش با هدف شناخت اندازه اندوخته پتاسيم زيست توده ميكروبي خاك و مقايسه آن با ديگر ريخت‌هاي پتاسيم درخاك‌هاي آهكي انجام گرديد. مواد و روش‌ها: براي اين پژوهش 10 نمونه خاك از ژرفاي 0 تا 15 سانتي‌متري خاك‌هاي آهكي استان‌هاي اصفهان و چهارمحال و بختياري برداشت شدند. ويژگي‌هاي مهم فيزيكي و شيميايي خاك‌ها مانند اندازه pH، هدايت الكتريكي، كربن آلي، آهك و بافت خاك با روش‌هاي استاندارد آزمايشگاهي برآورد گرديد. پتاسيم تبادلي و غيرتبادلي به ترتيب با بهره‌گيري از روش‌ استخراج با استات آمونيوم 1مولار (CH3COONH4) و اسيد نيتريك جوشان (HNO3) اندازه‌گيري شدند. پتاسيم زيست توده ميكروبي خاك نيز به روش گازدهي با كلروفرم عصاره‌گيري و با اعمال ضريب بازيابي پتاسيم زيست توده ميكروبي اندازه‌گيري شد. يافته‌ها: بر پايه يافته‌هاي اين پژوهش اندازه پتاسيم تبادلي و غير‌تبادلي خاك‌هاي بررسي شده به ترتيب در دامنه 3/205 1/458 و 3/338 1028ميلي‌گرم در كيلوگرم بود. دامنه پتاسيم زيست توده ميكروبي3/30 4/209 ميلي‌گرم در كيلوگرم با ميانگين4/120 ميلي‌گرم در كيلوگرم بود كه بطور ميانگين 9/12 درصد مجموع پتاسيم تبادلي و غيرتبادلي خاك راتشكيل مي‌دهد. ارزيابي نتايج نشان داد كه بر پايه ميانگين‌هاي برآورد شده، اندازه پتاسيم تبادلي خاك‌ 6/2 برابر و پتاسيم غيرتبادلي 1/5 برابر بزرگتر از پتاسيم زيست توده ميكروبي خاك بود. بررسي داده‌هاي بدست آمده هم‌بستگي چشم‌گيري را ميان پتاسيم زيست توده ميكروبي با ديگر ريخت‌هاي پتاسيم در خاك نشان نداد. نتيجه‌گيري: اين پژوهش نشان داد كه پتاسيم زيست توده ميكروبي خاك مي‌تواند خاستگاه مهمي از پتاسيم خاك ‌باشد كه فراهمي آن در خاك‌هاي آهكي هم‌بستگي معني‌داري با ديگر ريخت‌هاي پتاسيم در خاك ندارد. هم‌چنين بر پايه يافته‌هاي اين پژوهش، پتاسيم زيست توده ميكروبي در خاك‌هاي آهكي اندوخته‌اي بزرگ است كه تاكنون چندان بررسي نشده است. از آنجايي كه اين بخش از پتاسيم خاك را نمي توان از روي ديگر ريخت‌هاي پتاسم خاك برآورد كرد، نياز است براي برآورد دقيق اندوخته‌هاي فراهم پتاسيم، اندازه آن به كمك روش بكاررفته در اين پژوهش برآورد گردد.‌