استفاده از راديونوكلوئيد سزيم137 در تخمين فرسايش خاك هاي حوزه آبخيز شصتكلاته استان گلستان

سابقه و هدف: فرسايش خاك جدي‌ترين و غير قابل برگشت‌ترين تهديد براي توسعه پايدار در هر منطقه است. راديوسزيم در اثر انجام آزمايشات هسته‌اي دهه هاي گذشته توليد و وارد استراتوسفر شده است و سپس همراه نزولات جوي به سطح زمين رسيده است. اهميت اين راديونوكلئيد در مطالعات فرسايش خاك به دليل جذب آن توسط بخش رس خاك است به نحوي كه به سختي قابل تبادل مي‌باشد. مواد و روشها: به منظور بررسي امكان استفاده از عنصر سزيم137 براي تخمين فرسايش در خاك‌هاي جنگلي و غير جنگلي روي سازند‌هاي زمين‌شناسي متفاوت، شش منطقه با كاربري جنگل و زراعي در سازند لسي ، ژوراسيك و لس آبرفتي انتخاب و نمونه‌برداري از سطح تا عمق 100 سانتي‌متري خاك صورت گرفت. يافته‌ها: نتايج گاما اسپكترومتري نمونه‌ها نشان داد كه سزيم137 از سطح تا عمق 40 سانتي‌متر در اين خاك‌ها پيشروي نموده است. نتايج حاصل از اندازه گيري لايه به لايه سزيم137 در اين دو نيم‌رخ جنگلي به وضوح بيان‌گر پايداري و عدم بهم خوردگي اين نقطه بود چرا كه توزيع سزيم137 با عمق بصورت نمايي كاهش يافت. بيش‌ترين پرتوزايي در نمونه سطحي جنگل لس مشاهده شد. روند توزيع سزيم137 در نيمرخ جنگل با سازند لس آبرفتي متاثر از رسوب گذاري مواد آبرفتي بود و مقدار آن در نيمرخ متناوباً متغير بود. نتيجه‌گيري: نتايج ميزان سزيم137 در نمونه‌ها نشان مي‌دهد كه ميزان فرسايش خاك از 16 تا 45 تن در هكتار در سال و در كاربري‌هاي مطالعاتي متفاوت است. بيش‌ترين ميزان فرسايش در اراضي زراعي و كم‌ترين آن در اراضي جنگلي با سازند لس آبرفتي ديده مي‌شود. در كل اراضي جنگل مورد مطالعه براي استفاده به عنوان نقاط شاهد داراي محدوديتهاي كلي بودند. سابقه و هدف: فرسايش خاك جدي‌ترين و غير قابل برگشت‌ترين تهديد براي توسعه پايدار در هر منطقه است. راديوسزيم در اثر انجام آزمايشات هسته‌اي دهه هاي گذشته توليد و وارد استراتوسفر شده است و سپس همراه نزولات جوي به سطح زمين رسيده است. اهميت اين راديونوكلئيد در مطالعات فرسايش خاك به دليل جذب آن توسط بخش رس خاك است به نحوي كه به سختي قابل تبادل مي‌باشد. مواد و روشها: به منظور بررسي امكان استفاده از عنصر سزيم137 براي تخمين فرسايش در خاك‌هاي جنگلي و غير جنگلي روي سازند‌هاي زمين‌شناسي متفاوت، شش منطقه با كاربري جنگل و زراعي در سازند لسي ، ژوراسيك و لس آبرفتي انتخاب و نمونه‌برداري از سطح تا عمق 100 سانتي‌متري خاك صورت گرفت. يافته‌ها: نتايج گاما اسپكترومتري نمونه‌ها نشان داد كه سزيم137 از سطح تا عمق 40 سانتي‌متر در اين خاك‌ها پيشروي نموده است. نتايج حاصل از اندازه گيري لايه به لايه سزيم137 در اين دو نيم‌رخ جنگلي به وضوح بيان‌گر پايداري و عدم بهم خوردگي اين نقطه بود چرا كه توزيع سزيم137 با عمق بصورت نمايي كاهش يافت. بيش‌ترين پرتوزايي در نمونه سطحي جنگل لس مشاهده شد. روند توزيع سزيم137 در نيمرخ جنگل با سازند لس آبرفتي متاثر از رسوب گذاري مواد آبرفتي بود و مقدار آن در نيمرخ متناوباً متغير بود. نتيجه‌گيري: نتايج ميزان سزيم137 در نمونه‌ها نشان مي‌دهد كه ميزان فرسايش خاك از 16 تا 45 تن در هكتار در سال و در كاربري‌هاي مطالعاتي متفاوت است. بيش‌ترين ميزان فرسايش در اراضي زراعي و كم‌ترين آن در اراضي جنگلي با سازند لس آبرفتي ديده مي‌شود. در كل اراضي جنگل مورد مطالعه براي استفاده به عنوان نقاط شاهد داراي محدوديتهاي كلي بودند.