ريشه‌هاي كالبدشناسي نوين در منابع طبي ايراني اسلامي

Roots of new of Anatomy in the Islamic and Iranian medical Sorces

هرچند اندرتوس وزاليوس (Archfreus Veasilius شايستگي نام پدر كالبد شناسي را داشته است و كالبد شناسي نوين با فداكاريها و تلاش‌هاي قابل توجه اين پزشك بلژيكي در سده 16 ميلادي در سالن كالبد شكافي دانشگاه پادوآ(‌ايتاليا) و انتشار كتاب عظيم وي بنام درباره كارگاه بدن انسان به اوج تازه اي دست يافته است، اما بر خلاف نظر عموم مورخان تاريخ طب و مستشرقان غربي و زاليوس در همه ابعاد كار خويش مبتكر نبوده و بسياري از مباني كالبد‌ شناسي را از منابع طب اسلامي با استخراج نموده و شديدا تحت تاثير اطباي بزرگ ايراني و مسلمان بوده است. بررسي منابع مذكور به ويژه قديمي ترين آنها به زبان فارسي يعني كتاب هدايه اخويني متعلق به يكي از شاگردان رازي، مورد بحث و ادعاي ماست همچنين سعي خواهيم كرد كه جايگاه كالبدشناسي نظري و عملي را در طب اسلامي بيان كنيم. از اهميت كالبد شناسي نظري در ميان اطباي مسلمان آگاهيم اما كالبد شناسي عملي و كالبد شكافي از موقعيت متفاوتي برخوردار بوده است كه بدان خواهيم پرداخت قدر مسلم است كه طب اسلامي بدون‌ برخورداري از مباني پيشرفته كالبد شناسي نمي توانسته است مردان بزرگي چون ابن هيثم در فيزيولوژي چشم، زهراوي در جراحي عمومي، علي بن عيسي در جراحي چشم و ابن نفيس در اكتشاف گردش خون و ريوي و بدنيا عرضه مي‌كند و مياني رنسانس در طب نوين بدون هيچ ترديدي براساس طب ايراني اسلامي بنا شده است.

Andreus veasalius is the father of anatomy and moderm anatomical scinces. the belgian phyaician (Veasalius)made a considerable of padoa university in Italy, and also after the publication of his famous book about the human body factory" reached the new peak. However in contrary to the belif of medical and eastern historians Veasalius was not quite inventive. he had used the Islamic medical sourcess to establish the principles and foundation of anatomy, and was highly influenced by parsian and moslem physicians. Here we will investigate those sources, mainly the oldest of them "HEDAE AKHAVEINY" which was written by one of the Rezi's students. we will also explain the place of theoretical, practical, and clinical anatomy in Islamic medicines. We are aware of the importance of theoretical anatomy for Islamic physicans, but they dealed with clinical anatomy in different way which will be discussed later. It is obvious that Islamic medicine wouldn't be able to bring about great physician and surgeon, such as Ebn Hyssen in eye physiology, Zahravi in general surgery, Ali Ebn Elsa in eye surgery, Ebn Nafis in discovery of blood circulation and Respiratory system, and, .... if they did not have a great knowledge in anatomy and also the start of new medicine in Renaissance.