تحليل ساختارشناسي سنگ هاي آذر آواري در معماري صخره كند روستاي تاريخي كندوان

Characterization and Pathology of Pyroclastic Stones in the Cut Rock Historical Architecture of Kandovan Village

روستاي تاريخي كندوان از مهم‌ترين جاذبه هاي گردشگري استان آذربايجان شرقي است كه به واسطه خانه هاي حفرشده در دل صخره هاي برافراشته در دامنه كوه آتشفشان سهند به سال 1376 در فهرست ميراث فرهنگي كشور ثبت گرديد و بر اساس نظريه هاي موجود از دوره ايلخاني تا به حال مردم در خانه هاي كله‌قندي آن ساكن بوده اند. معماري صخره اي كندوان از لحاظ زمين شناسي بر سطح يك توده آذر آواري قرار دارد كه هوازدگي طبيعي و فرسايش در امتداد درزه هاي اصليِ دره كندوان موجب شكل گيري سازه هاي كله‌قندي آن شده است. امروزه تشديد تخريب و هوازدگي سنگ ها در كندوان باعث نامناسب شدن شرايط زندگي، ويراني، سكونت فصلي و يا غيرمسكوني شدن برخي خانه هاي صخره اي گرديده است. هدف از اين پژوهش بررسي نقش عيوب ذاتي به‌مثابه عاملي بنيادي در فرسايش سنگ است در همين راستا مقاله حاضر بر اساس مطالعات ميداني و آزمايشگاهي شامل: بررسي هاي صحرايي و نمونه برداري، در كنار انجام آزمايش‌هاي سنگ شناسي، شامل پتروگرافي مقطع نازك، پراش پرتو ايكس (XRD) همراه با سنجش خواص فيزيكي و دوام داري سنگ خانه ها، نقشِ عيوب ذاتي سنگ در تشديد هوازدگي سنگ-هاي آذر آواري كندوان مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج حاصل از آزمايش‌هاي ساختارشناسي سنگ، جذب آب موئينه، درصد رطوبت طبيعي، ضريب اشباع سنگ، شاخص دوام وارفتگي، آزمايش مقاومت در برابر ذوب و انجماد متوالي، حاكي از نقش ويژه عيوب ذاتي سنگ در تسريع تخريب كندوان است، به نحوي كه سنگ كندوان دوام پايين و حساسيت بالايي نسبت به عوامل مخرب از جمله يخ زدن - ذوب شدن و چرخه هاي تر و خشك شدن دارد. مجموعه اين ويژگي هاي ذاتي باعث ايجاد ساختار دروني نا مقاوم در برابر تنش هاي ناشي از تأثير چرخه هاي فوق الذكر در اقليم كوهستاني منطقه گرديده كه آن را مستعد هوازدگي و فرسايش شديد قرار داده است.

andovan historical village, in the vicinity of Osku town is one of the most important attractive sites in East Azerbaijan province which is outstanding and prominent due to the hewn-cut house of rock skirt of the Sahand volcano. This site has been registered in 1998 on the national cultural heritage list of Iran. Kandovan rocky architecture, from geological point of view, is on the surfaces of a thick ignimbrite layer that this layer, due to natural weathering and erosion along the main joints and discontinuities of Kandovan valley, has created conical forms and structures. According to the existing theory, Kandovan village was inhabited and settled in these conical buildings since the Ilkhanid era. Recent developments on rock decay in rock-cut architecture of the Kandovan historical village, have heightened the need for recognizing the role of different factors of weathering process on this site. Therefore, the main objective of this study was to assess the effect of inherent vice as a fundamental factor in deterioration patterns. For this purpose, field and laboratory investigations like sampling and observation, characterization with thin section petrography and X-ray diffraction analyzes, along with the measurement of physical properties and durability of rock in rocky houses, the role of inherent vice rock with intensity of rock mass Kandovan weathering has been done. Nowadays, intensity of decay and weathering in Kandovan village rocks causes of poor living conditions, ruination, and seasonal residence or nonresidential conditions. Based on the rock characterization, water absorption, dry density, total porosity content, saturation coefficient, slake durability and experiment for resistance to freezing-thawing demonstrated that Kandovan ignimbrite rock have poor durability and high sensitive to predisposing factors to deterioration such as wetting and drying and freezing-thawing cycles. The collection of these inherent properties causes of the internal structure to be non-resistance to the tensions arising from the impact of climate cycles. The local climate could be considered (or suggested) as the main reason of weathering and erosion of this rocky architecture.