پديد آورندگان :
باقرزاده كثيري، مسعود دانشگاه هنر اسلامي تبريز - مركز تحقيقات مرمت بنا و بافت هاي تاريخي , قرباني، حميدرضا دانشگاه بيرجند - دانشكده هنر , نظريه، ياسر دانشگاه هنر اسلامي تبريز
كليدواژه :
پتروگرافي , IC كروماتوگرافي يوني , پلاسماي جفت شده القايي ICP-OES , بستر , سفال خاكستري , عصر آهن
چكيده فارسي :
در پژوهش حاضر سعي شده است تا به‌وسيله ي مطالعات آزمايشگاهي بستر و محيط دفن احتمالي پنج نمونه سفال خاكستري عصر آهن متعلق به موزه‌ي ايران باستان مورد شناسايي قرار گيرد. به همين منظور با شناسايي و اندازه‌گيري ميزان عناصر موجود در رسوبات و بدنه ي سفالي نمونه‌ها با استفاده از دستگاه طيف‌سنج نشري پلاسماي جفت شده‌ي القايي (ICP-OES) سعي در شناخت بستر احتمالي آن‌ها شد. همچنين براي شناسايي آنيون‌هاي موجود در رسوبات سفالينه ها، از دستگاه كروماتوگرافي يوني (IC) استفاده گرديد. نتايج نشان دادند كه ميزان عناصر موجود در نمونه MB-1 و MB-2 و نيز همبستگي معني دار برخي از عناصر خاص بيش‌ترين نزديكي را به بستر قبرستان دارد. همچنين، بر اساس غلظت بالاي كربنات كلسيم در تجزيه‌ي شيميايي رسوبات نمونه MB-3 مي‌توان آن را به بافت آشپزخانه و يا كف منطقه ي مسكوني نسبت داد. در مورد نمونه‌هاي MB-4 و MB-5 نيز كه نتيجه‌ي شناسايي عناصر حاكي از بستر همسان براي آن‌هاست وجود عناصري نظير پتاسيم، منيزيم، آهن، تيتانيوم و همبستگي مثبت آن عناصر با يكديگر و نيز همبستگي منفي پتاسيم و منيزيم با سيليسيوم نشان‌دهنده‌ي بافت‌هاي مرتبط با آتش، چون اجاق و كوره است. نتايج مطالعات ميكروسكوپي نوري پلاريزان (PM) نيز نشان داد كه همبستگي و شباهت ساختاري نزديكي بر مبناي نوع تمپر با سفالينه هاي خاكستري عصر آهن دارند كه تمپر به‌كار رفته در زمينه‌ي رسي تمامي نمونه هاي مورد مطالعه معدني بوده و بافتي نسبتاً يك دست و همگن دارند.
چكيده لاتين :
context of the archaeological findings is an important part of these artifacts and many useful
information, regarding the provenance, application and dating of findings must be determined
considering the characteristic of corresponding context. In some cases, the context of an historical
objects is missing and hence, the accuracy of the information regarding the historical object is
unsatisfactory. However, some types of laboratory experiments are able to provide the required
information regarding the archaeological context of the object. In this study, it was tried to find the
context of five gray Iron Age pottery pieces belong to the Museum of Ancient Iran. In order to
identify and measure the elements in sediments and body of the samples, inductively coupled plasmaoptical
emission spectroscopy (ICP-OES) technique was used. Also, to identify the anions present in
sediments on the samples, ion chromatography (IC) technique was employed. The results showed
that, the sample MB-1 and MB-2, on the basis of elements present, have the same context, where the
specifications are very close to the cemetery. Also, based on the high concentrations of calcium
carbonate deposits in the chemical composition of MB-3, this sample could be related to the kitchen
or floor of a residential area. Regarding the samples termed MB-4 and MB-5, as the results of
elemental analysis showed the presence of some elements such as potassium, magnesium, iron, and
titanium and, a positive correlation of these elements with each other, as well as a negative correlation
between potassium and magnesium with Si, the context ought to be associated with fire, such as oven
and grill found in the kitchen. Results of polarized light microscopy (PM) also showed a close
correlation and structural similarity based on the type of tempering with gray earthenware tempering,
traditionally used during the Iron Age, which are clay minerals having relatively smooth and
homogeneous texture in all the samples.
