تحليل اثرات تغييرات الگوي مسكن بر كاركرد زنان روستايي(مطالعه موردي: روستاهاي استان لرستان)

The Impact of Changes in Rural Housing Patterns on the Functioning of Rural Women(Case Study Villages Lorestan Province)

روستاها به‌واسطه كاركرد اساسي خود كه تأمين ‌كننده بسياري از نيازهاي زيستي، سكونتي و اقتصادي جامعه روستايي هستند، از خصيصه پويايي و تغيير دائمي برخوردارند. اين خصيصه از پويايي افراد و گروه‌هاي جامعه روستايي و تمايلات آنان در شكل دادن به كالبد و فضاي روستا ناشي مي‌شود. الگوي خانه‌هاي روستايي تجليگاه شيوه‌هاي زيستي- معيشتي و نيروهاي تأثيرگذار بر روندهاي اجتماعي و اقتصادي در شكل بخشي به آن‌هاست. از جمله مسائل مهم در اين زمينه كه محوريت تحقيق حاضر را تشكيل مي‌دهد نقش زنان و تأثيرپذيري كاركردهاي اقتصادي‌، توليدي و تداركاتي آن‌ها از الگوي مسكن است. تحقيق حاضر بر اين فرضيه استوار است كه با مرور زمان و دخالت برخي عوامل در ساخت مساكن روستايي به ‌تدريج فضا‌بندي خانه‌هاي روستايي به‌شدت از شيوه‌هاي ساخت‌وساز و معماري شهري تبعيت نموده و كاركردهاي معيشتي و تداركاتي خود را ازدست ‌داده‌اند و اين مسئله تأثير قوي بر كاركرد اجتماعي و مشاركت زنان در اقتصاد خانوار بر جاي گذاشته است. تحقيق حاضر از نوع كاربردي و از نظر ماهيت و روش به‌صورت توصيفي- تحليلي است. جامعه آماري اين تحقيق‌ 169875 خانوار روستاهاي استان لرستان است كه پرسشنامه‌ها به‌صورت نمونه توسط 420 خانوار تكميل گرديد. پردازش داده­ها با نرم‌افزار SPSS و آزمون‌هاي يومن ويتني، فريدمن، كندال و مدل تحليل مسير صورت گرفت. نتايج حاصل از اين تحقيق مؤيد اين نكته است كه تغيير در الگوي مسكن روستايي به تبعيت از زندگي شهري و مسكن شهري منجر به تغيير در اجزا و فضاهاي مسكن روستايي شده است‌ و اين تغييرات نيازهاي فضايي برخي فعاليت‌ها و كاركردها را از بين برده‌اند. همچنين در نتيجه اين تغييرات محدوديت‌هاي فعاليتي براي زنان روستايي به وجود آمده كه موجب به حاشيه رانده شدن آن‌ها گرديده است. در اين راه شناخت قابليت­هاي فردي- اجتماعي و توانمندي­ هاي اقتصادي زنان روستايي در راستاي سازمان‌دهي آن‌ها و بهره­ وري شايسته از آن‌ها همراه با زمينه‌سازي و بسترسازي ساختارها در الگوهاي جديد مساكن روستايي مي‌تواند كمك بسيار زيادي به احياي نقش زنان در توسعه روستايي بنمايد

The architecture of rural housing in Iran presents a place with identity and responsiveness to the necessities of rural life and livelihoods. Aside from providing a place to live, rural housing accommodates a part of livelihood and economic activities of people. In recent years, rural housing has gone through drastic changes. While the role and performance of rural women is influenced by housing patterns and layouts, changes to, or elimination of, some of the elements of rural housing have affected women. In order to investigate the impacts of changing housing patterns on women’s role and performance, we used a questionnaire with 102 questions based on Likert scale. The paper relies on document review and field study (questionnaire). The study population was 169,875 households and 420 households were selected in sample villages in Lorestan to complete the questionnaires. Data processing was conducted using SPSS software and Mann-Whitney U test, Friedman, Kendall, correlation and path analysis. The results of this study indicate that the changes in the pattern of rural housing to comply with urban life and housing have led to a change in the elements and spaces of rural housing. These changes destroyed some spaces which were necessary for a number of activities and functions. These changes have limited the activities for rural women. As it is mentioned in various studies, women are the main force for change and potential resource for holistic and sustainable development of villages. But in many cases, changing livelihoods in rural areas, villages and rural fabric and spatial pattern of rural housing have affected women. The goal of providing women with an opportunity to active participation in the context of sustainable development of rural areas requires some innovations which will benefit their families and communities as well.