پديد آورندگان :
خاكي قصر، آزاده دانشگاه شهيد بهشتي - دانشكده معماري و شهرسازي , انجم شعاع، الهام دانشگاه شهيد بهشتي - دانشكده معماري و شهرسازي , زمانيان، مهسا دانشگاه يزد - دانشكده هنر و معماري , پور مهدي قائم مقامي، حسين دانشگاه شهيد بهشتي- دانشكده معماري و شهرسازي
كليدواژه :
چوب , سازه چوبي , پهنه هاي روستايي , توسعه بناهاي مذهبي چوبي
چكيده فارسي :
نوشتار حاضر با طرح اين سوال كه چوب، چگونه در معماري بناهاي مذهبي روستايي ايران استفاده شده در جستجوي آن است كه آيا امروزه چوب قابليت آن را دارد كه در توسعه بناهاي مذهبي روستايي به‌كار گرفته شود؟ روش تحقيق، مبتني بر مشاهدات ميداني و رجوع به مكتوبات است و از حيث هدف، كاربردي و به‌لحاظ ماهيت، توصيفي- تحليلي است.
در جريان بررسي، پيشينهاي غني از سازه هاي كاملاً چوبي تا نيمه چوبي در هفت پهنه از هشت پهنه روستايي، در فهرستي بالغ بر هشتاد مصداق شناسايي شد كه تعدادي از آن‌ها به تفصيل، معرفي و تحليل ميشوند. عناصر اصلي سازه هاي چوبي عبارتند از تير، ستون، خرپا، شبكه الياف چوبي و عناصر فرعي از توفالكوبي، ني يا حصير. در پوشانه از خار، كاهگل، لته هاي چوبي، سفال يا ورقه هاي فلزي استفاده مي‌شود. از نتايج پژوهش آن است كه امروزه در توسعه بناهاي مذهبي روستاها، گزينه ساخت با چوب، در تعدادي از پهنه هاي روستايي امكان‌پذير و راهكارهايي براي آن پيش‌بيني شده است. لذا تلاش براي احياي چنان شيوه اي از ساخت به دلايل زيست محيطي، اقتصادي، فرهنگي و رابطه معمارانه چوب با مكان‌هاي مذهبي و در نهايت پايداري اجتماعي ضرورت دارد. در اين ميان موانعي در انتخاب سازه‌هاي چوبي وجود دارند كه عبارتند از عدم حمايت لازم از سوي مقررات ملي ساختمان براي ساختن با مصالح بومي، عدم اطمينان به دوام چوب در مقابل زلزله، آسيب‌پذيري سازه هاي چوبي بومي در حريق، كمبود استادكاران، تصورعدم امكان مقاومت چوب در دهانه‌هاي بزرگ و تمايل به نوخواهي افراطي(مسئله فرهنگي) كه مي‌بايست از طريق راهكارهايي آن‌ها را برطرف ساخت.
چكيده لاتين :
Looking at how wood had been used in Iranian rural religious places, this article seeks to investigate if wood could have been used in the construction of such buildings. The research is descriptive-analytical and is based on observation and documentation. First, the paper gives a brief description and definition about rural wood structures in religious places of Iran. After that, it introduces eight cases selected from more than eighty cases, located in eight rural areas in Iran. Then, the paper describes and analyzes one or two structures for each rural area.
The research found that in seven out of the eight selected areas, there are noticeable cases which have been made of wood structures and it was only in the desert area that no wood structure was observed. Furthermore, is the research found a variety of wood structures either in the main elements such as beams, columns, truss, wood fiber grids or minor elements such as lathing, reed or mat.
The newly built or developed religious places no wood was used in their structures. Despite the rich background of wood structures in vernacular architecture of Iranian rural religious places, in building or developing new places the wood structure alternative has not been considered.
Wood can offer some benefits such as cultural-social adaptability, responsive usability, being familiar to local artisan, economic saving and the like. Furthermore, wood has architectural relationship to religious places and this property is very important to the development of a sense of place.
There are some impediments in using wood in new buildings such as national regulations of rural constructions in Iran which gave no consideration for using this material; the perception of weak resistance of wood against earthquakes; vulnerability of vernacular wood structures to fire, and the like.
In conclusion, the paper argues that if there is a need to demand and explore the possibilities of using wood in contemporary architecture. There are solutions for strengthening and reducing the weight of wood structures in the literature, which can be used in new buildings.
