كليدواژه :
دستگاه معماري , مسكن بومي شهر تفت , گونه , گونه‌شناسي , اندام‌هاي كالبدي , طرحواره
چكيده فارسي :
نتايج تحقيقات معاصر در گفتمان گونه‌شناسي، تضادهاي فراواني در تعريف ماهيت و مفهوم گونه و گونه‌شناسي در معماري، به‌عنوان يك تصوير ساده و كلي كه گروهي از ساختمان‌ها را نمايندگي مي‌كند، نشان مي‌دهد. در اين تعاريف برخي جنبه‌هاي شكلي و برخي ديگر ابعاد معنايي و شهودي گونه را مد نظر داشتهاند. تحقيق حاضر در جستجوي تعريف واقعي و مبتني بر شواهد ميداني و تاريخي، از گونه و گونه‌شناسي است كه امكان حضور ماده (كالبد) و معنا را به‌صورت در هم آميخته فراهم نمايد. اين مقاله با روش توصيفي ـ تحليلي به معرفي و نقد انديشه‌هاي معاصر در گونه و گونه‌شناسي مي‌پردازد و تعريفي پيشنهادي از گونه و گونه‌شناسي به‌عنوان «شِمايي مركب از اندام‌هاي كالبدي و طرحوارهها» ارائه مينمايد. از اين رو «شِما» به‌عنوان نماينده گروهي از بناها در ذهن معمار، سه بعدِ كالبدي و شيوه زندگي عجين شده ساكنان بنا(باشندگان)، با اندام‌هاي كالبدي را در برميگيرد. در اين تعريف، استخراج طرحوارهها، از فهم تجربه زندگي باشندگان در بنا حاصل مي‌شود و محقق را با منطق ايجاد و كاربردِ فضاها و حس زيستن در اندام‌هاي معماري آشنا مينمايد. آگاهي به اين احساسات و تجربيات در كنار اندام‌هاي كالبدي، معناي گونه را از يك تعريف صرفاً مادي خارج ميسازد و تعريف آن‌را به منابع مذهبي و فرهنگي، اقليم و ... پيوند ميزند. تفاوت عمده در معناي گونه در تعريف پيشنهادي با نوشتههاي مشابه در آثار غربي، استناد به‌همين منابع دروني مي‌باشد يعني معماران، ساكنان و تجربيات معماري كه از آثار برجاي مانده قابل تشخيص است. در ادامه، بر‌اساس تعريف و روش پيشنهادي در گونه‌شناسي، خانه گونه تالاردارِ رون راسته، به‌عنوان يك نمونه از گونه‌هاي سكونت در شهر تفت، كه در مطالعات گونهشناسانه مسكن بومي شهر تفت بر‌اساس روش‌شناسي پيشنهادي در اين مقاله حاصل آمده است، ارائه و تحليل مي‌شود. در نهايت در اين پژوهش، به‌دليل ريشه و سابقه زيست‌شناسانه و شكلي واژه گونه، عبارت «دستگاه معماري» پيشنهاد و جايگزين مي‌شود كه با توجه به ماهيت آن، معادل نزديكتر و مناسبتري براي واژه گونه در معماري است. دستگاه معماري، شِمايي است كه با داشتن يكسري از ويژگي‌هاي مادي (اندام‌هاي كالبدي) و غير ماديِ (طرحواره‌هاي عجين شده با اندام‌ها) مشخص، يك شخصيت متمايز از ساير قالب‌ها عرضه مي‌كند.
چكيده لاتين :
Results of contemporary research in discourse of type and typology indicate that there are number of conflicts in definition, nature and concept of type and typology in architecture as a unique abstract image presenting a group of buildings. This is an exaggerated statement in the field of architecture, type represents a group of architectural components that has been identified to follow a certain mechanism in the course of collecting and classifying it. Type provides facilities to preserve and recall experiences as a concept and tools, linking the past to the future. Type, therefore, can be seen as the faculty for retaining and recalling architectural experience. But, according to this definition, some experts consider the physical aspects of types, while others study metaphysical and intuitive features of it. For example, In Rossi’s point of view, form stands only on physical basis rather than ritual. Also, He has reduced typology exclusively to the field of urban analysis. For Rossi, empty form has become the essence of architecture. In the other hand, some researchers believe, type is necessary as a remembering device for architecture. Its record is the history and the collective human memory of architecture. The essence of architecture transcends its builders time or era. Society demands a historical continuity in architecture for its cultural framework and for the lessons learned in building techniques. The notion of type then, can be seen as a method of historical continuity in architecture that links the past to the future, and with its surrounding context and culture.
This study seeks to find the true meaning and historical evidence-based definition of type and typology, which allows the presence of physical body and metaphysical aspects (architectural backgrounds, experiences, architects, building residents and non-material concepts) together. In this paper, the analytical – descriptive methods is utilized to introduce and criticize the contemporary ideas and a proposed definition of type as an abstract image constructed by physical body and scheme, is presented. Considering the proposed definition of type and typology, Talardar houses, as a type of vernacular houses in Taft city will be analyzed. Finally, because of biological history and formal concept of type and typology, the term of Dastgāh (Architectural Modal System) is proposed. In the other words, due to type’s nature, term of “architectural modal system” is closer and more appropriate for the word of type in architecture. In an architectural modal system, the material and non-material aspects have attended as mass and space language. In addition, the architectural modal system can be presented as a national model system and vernacular modal system such as: musical modal system that on a national scale has limited number, but on a local scale with a scheme of national modal system, according to place and time to take a unique form. The ability to identify unique aspects of national and vernacular modal system as well as boundaries of diverse architecture in the different regions is an outstanding feature of this definition and proposed method of type and typology.
