همگرايي و دوزبانگونگي در گويش مازندراني

Convergence and Diglossia in Mazanderani Dialect

گويش ها كه يكي از ذخاي ر فرهنگي و ملي ايران محسوب مي شوند در شرف زوال و نابود ي قرار گرفته اند؛ بنابراين جا دارد كه پژوهشگران و سياست گذاران آموزشي و فرهنگي آنها را مورد توجه خاص قرار دهند. با توجه به اين رويكرد جديد، تلاش مقالة حاضر ب ر آن اس ت ك ه ب ه مطالع ه و تشريح بعضي از جنبه هاي فرهنگي و اجتماعي كه در زوال گوي ش مازندارني نقش دارند بپردازد . پديده هاي اجتماعي و فرهنگي بيشتر منجر به دو نوع تغيير د ر گويش مي شوند : 1- تغيير تدريجي ، 2 - تغيير ناگهاني. در ابتدا با تحليل مثالهايي از گويش مازندراني، استدلال ش د كه عدم ب ه كارگيري بعضي از عناصر واژگاني و اصطلاحات در گويش مازندارني ناشي از تغيي ر شرايط زندگي بوده كه مختص به يك گويش ي ا يك زبان خاص نيست بلكه نشان دهندة تعامل زبان و محيط زندگي مي باشد. در واقع، اين پديده تحول تدريجي هر زبان را نشان مي دهد. در مرح لة بعد با بررسي فرايند همگرا ي ي و موقعيتهاي دوزبانگونگي، نشان داده مي شود كه بخش اعظم تغييرات گويش مازندراني در نتيجه همگرايي آن به سمت زبان معيار حاد ث مي شود كه در نهايت امر به تغيير زبان يا زوال گويش منجر مي گردد. در اين رابطه ضم ن تحليل و برشمردن عوامل تغيير مورد بحث چنين نتيج ه گيري ش د كه علاوه بر فرايندهاي تجددگرايي، گ ا هي اِعمال بعضي از سياستهاي فرهنگي نادرست و قضاوتهاي ارزشي غير علميِ مردم نيز م ي تواند موجب نابودي گويش ها گردد. با در نظر گرف تن اين جنب ه هاي گوناگون مي توان اميدوار بود كه با تغيير بعضي از نگرشهاي كليشه اي و اتخاذ راهكارها و تمهيدات آموزشي و فرهنگي مناسب بتوان تا حدّي مانع بروز اين فاجعه زباني شد.

This paper investigates the two sociolinguistic aspects of Mazanderani dialect: convergence and diglossia. Initially, it gives some examples showing that Mazanderani differs fundamentally from the standard Persian in terms of phonology, morphology and syntax. In a sense, it argues that linguistically Mazanderani is an autonomous language. However, a rapid process of linguistic convergence towards standard Persian is happening due mainly to socio-cultural upheavals in Iran. There are strong indications that this linguistic convergence will lead to language shift, and language shift in turn is leading to an eventual language death. The paper also argues that modernization as an important socio-cultural process can be regarded as the main cause of this language shift. A central thesis will be that the linguistic construction of a modern identity is a stronger force for Mazanderani speakers to be assimilated to Persian speakers than physical changes resulting from modernization.