بررسي اثر ضد ليشمانيايي عصاره ي گياهي آلفاپاينن (Pistacia atlantica) در شرايط آزمايشگاهي و موش حساس آزمايشگاهي BALB/c

Evaluation of antileishmanial effect of the plant extract of alpha-pinene (Pistacia atlantica) in vitro and in vivo

زمينه و هدف: ليشمانيوز از جمله بيماري­هاي مشترك انسان و حيوان­ است كه با طيف وسيعي از علائم باليني به‌ويژه ضايعات جلدي (سالك) و احشايي (كالا آزار) در ايران همراه است. ليشمانيا ماژور يكي از علل ليشمانيوز جلدي است كه به­ وسيله نيش پشه­ي خاكي منتقل مي­ شود. در مطالعه حاضر تأثير آلفاپاينن، عصاره‌ي گياهي بنه (Pistacia atlantica) در ميزان كشندگي ليشمانيا ماژور در محيط كشت و همچنين اثر درماني اين عصاره بر روي ليشمانيازيس ناشي از ليشمانيا ماژور در موش حساس آزمايشگاهي BALB/c بررسي گرديد. روش بررسي: غلظت­ هاي افزايش يابنده عصاره‌ي گياه آلفاپاينن با ميزان مشخص پروماستيگوت­ ها مواجه داده شدند. براي محاسبه ميزان زنده ­ماندن، تعداد پروماستيگوت­ ها بعد از زمان­هاي 24، 48 و 72 ساعت توسط تست MTT مورد ارزيابي قرار گرفتند. براي ارزيابي شرايط درون تني از چهار گروه موش استفاده گرديد، جهت آلوده كردن موش­ها به ميزان 1/. ميلي­ ليتر محلول حاوي ^6^10× 2 پروماستيگوت ليشمانيا ماژور در فاز ايستا به قاعده دم موش­ها و به صورت زير جلدي تزريق شد. حدود 4 هفته پس از تزريق، ضايعات جلدي مشهود گرديد، سپس با استعمال دارو به صورت پماد در دوزهاي مختلف به‌صورت روزانه و به مدت سه هفته در ناحيه زخم و اندازه­ گيري مساحت زخم­ ها در پايان هر هفته در گروه ­هاي مختلف، اثر درماني دارو در بهبودي زخم بررسي شد. يافته­ ها: نتايج حاصل از تست MTT حاكي از اثرگذاري تيمار مورد نظر بر رشد پروماستيگوت­ ها بود. ميزان IC50 مربوط به عصاره آلفا پاينن µg/ml 46/1 و گلوكانتيم µg/ml10 محاسبه گرديد. در شرايط درون تني نيز پماد موضعي 30 درصد اين عصاره در كاهش اندازه زخم تأثير داشت، به‌ طوري‌كه غلظت 15 درصد و داروي كنترل تأثيري را در كاهش اندازه زخم نداشتند. نتيجه­ گيري: نتايج نشان داد، استفاده از عصاره آلفا پاينن در شرايط برون تني اثر ضد ليشمانيايي مناسبي بر روي پروماستيگوت هاي ليشمانيا ماژور نشان داد و در شرايط درون تني نيز بر روي موش حساس آزمايشگاهي باعث محدود شدن زخم گرديد.

background and Aim: Leishmaniasis is a zoonotic disease which presents with a wide range of clinical features, including cutaneous and visceral forms in Iran. Leishmania (L) major is one of the agents responsible for cutaneous leishmaniasis transmitted by the bite of sand fly. In this study we assessed the antileishmania effect of pistacia Atlantica (alpha-pinene) in culture and also its therapeutic effects on Balb/c mice infected with L. Major. Material and Method: Certain amount of promastigots was challenged with increasing concentrations of pistacia atlantica extract. MTT test was used to assess promastigote survival after 24, 48 and 72 hours. For in vivo assessment, in the stationary phase, 0.1 ml solution containing 2×106 promastigotes were injected subcutaneously into the base of the tails of the mice. Four weeks after injection, cutaneous lesions appeared and different doses of the extract were applied daily in the form of an ointment for 3 weeks. Diameters of the lesions were measured at the end of each week and therapeutic effect of the extract on the lesions was assessed. Results: The results of MTT test revealed remarkable effect of the treatment on the growth of promastigots. IC50 values for glucantime and alpha pinene were found to be 10 μg/ml and 1.46 μg/ml respectively. 30 % ointment of the extract decreased the lesion diameter significantly while 15% ointment and treatment for control group were ineffective. Conclusion: The results of the present study showed antileishmanial effect of alpha-pinene on Leishmania major promastigots, in vitro. Moreover, topical ointment of the extract can reduce size of the lesions caused by the parasite, in vivo.