تبيين مفهوم منطقه شهري چندمركزي از منظر تحليلي و هنجاري(مطالعه‌اي مروي)

Explaining the concept of urban polycentric region from analytical and normative view (A Review Study)

در سال­هاي اخير اصطلاح مناطق شهري چندمركزي در بين صاحب­ نظران و برنامه ­ريزان رواج گسترده ­اي يافته است. با اين وجود هريك از آنها رويكرد و نگاه متفاوتي دارند كه كاربرد همزمان آنها بدون تمايزي مشخصي در اسناد سياسي و مطالعات نظري، ابهاماتي را در درك صحيح اين مناطق، كارايي و برنامه ­ريزي آنها به وجود مي ­آورد. اين مقاله سعي دارد تا حدودي به وضوح مفهومي و برنامه­ ريزي مناطق شهري چندمركزي كمك كند. روش شناسي اين تحقيق مبتني بر رويكردهاي تحليلي و تطبيقي است. در اين راستا، بررسي­ ها، دو ديدگاه غالب تحليلي و هنجاري را حول اين مفهوم، از يكديگر بازمي ­شناسد. بر اين اساس، اين دو ديدگاه نه در تقابل با هم، بلكه مكمل يكديگرند. در حالي كه ديدگاه نخست – كه اغلب متعلق به اقتصاددانان و جغرافي دانان مي ­شود-، بيشتر اين مناطق را به عنوان يك فضا در نظر مي­ گيرند و بر روي تعاملات بين شهري تمركز مي­ كنند. ديدگاه هنجاري- كه متعلق به برنامه ­ريزان است- با تكيه بر مزاياي رقابتي بالقوه ساختارهاي چندمركزي در مقابل مناطق تك­ مركزي، بر همكاري بين شهرها و محرك ­هاي راهبردي تاكيد مي ­كنند. بنابراين، برنامه ­ريزان، سعي مي ­كنند، علاوه بر صرفه ­هاي تجمع كه به ويژگي­هاي فضايي منطقه وابسته است، با مشاركت و همكاري ميان بازيگران- نهادها و شركت­هاي خصوصي و عمومي مراكز شهرهاي منطقه– صرفه ­هاي شبكه و هم­افزايي را نيز در منطقه حاصل كنند. در نتيجه، براي مطالعه مناطق شهري چندمركزي بايد هر دو ديدگاه را براي رسيدن به تحليلي درست در نظر گرفته شوند.

In the recent years, the so-called urban polycentric regions have been widely circulated among planning scholars. However each of them have different approach and perspective which the simultaneous application of them without clear distinction in political document and theoretical studies; create ambiguities for proper understanding of such regions and their performance and planning. So the present article tries to review the components and aspects of two dominant visions of analytical and normative and then by comparing these two views help to conceptual clarity and planning the urban polycentric regions. The methodology of the research is based on analytical and comparative approaches. Accordingly these two visions are not contradicted but complementary. While the first approach which is belonged to economists and geographers; considers regions as space and concentrate on the interurban interactions. The normative view which dominated by planners emphasizes on the cooperation and strategic drivers by the potential competitive advantages of urban polycentric against mono-centric. The second group views this region as actor in addition to space which aims to enhance its competitive position. Thus, planners try to in addition to agglomeration an economy which is depended to the spatial characteristics of region; through cooperation and participation of all players i.e. private and public firms and institutions of region’s urban centers; gain network benefit and collaboration in the region. As result, studying the urban polycentric regions; two approaches should be considered for presenting a correct analysis.