تحليل فضايي آسيب‌پذيري اجتماعي مناطق شهري در مقابل زلزله با استفاده از مدل SVI (نمونه موردي: منطقه 2 شهرداري تبريز)

Spatial analysis of urban social vulnerability to earthquakes using SVI Model (A case study of zone 2 Tabriz)

زلزله به عنوان يكي از بلاياي طبيعي به شمار مي ­رود كه به لحاظ وقوع و غير قابل پيش بيني بودن نسبت به ساير مخاطرات از اهميت خاصي برخوردار است. لذا به خاطر اين ويژگي نيازمند آمادگي و برنامه ريزي پيش از وقوع بحران در جهت كاهش ميزان تلفات و خسارات وارده است. وقوع زلزله اثرات متفاوتي را بر گروه­ هاي اجتماعي داشته و ارتباط مستقيمي با وضعيت اجتماعي- اقتصادي افراد دارد، بطوريكه نتايج آن منطبق بر ساختار نابرابري ­هاي اجتماعي- اقتصادي جوامع است. از اينرو مدل شاخص آسيب پذيري اجتماعي (SVI) روشي است كه بر اساس ويژگي­ هاي اجتماعي –اقتصادي گروه­ ها، به ارزيابي ميزان آسيب پذيري آنها در مقابل زلزله مي­ پردازد. اين مقاله با هدف تحليل فضايي آسيب ­پذيري اجتماعي منطقه 2 شهرداري تبريز در قالب روش تحليلي- توصيفي و با استفاده مدل SVI انجام يافته است. ابتدا بر اساس مدل مذكور شاخص ­ها و متغيرهاي مورد نياز تعريف شد و سپس داده­ هاي مرتبط با متغيرها در مقياس حوزه / بلوك آماري از اطلاعات سرشماري سال 1390 مربوط به منطقه 2 شهرداري تبريز استخراج گرديد و با استفاده از روش تحليل عاملي (factor Analysis) داده ­ها مورد تحليل قرار گرفت. در نهايت نتايج حاصل از تحليل، با نقشه پايه منطقه تفليق شده و توزيع فضايي آسيب پذيري اجتماعي منطقه 2 شهرداري تبريز مشخص گرديد. نقشه نهائي آسيب ­پذيري اجتماعي حاصل از عوامل چهارگانه نشان مي ­دهد كه 18/9 درصد از مساحت منطقه با جمعيت 98348 نفر (31 درصد) و به عبارتي ديگر نزديك يك پنجم مساحت منطقه با حدود يك سوم جمعيت در معرض آسيب پذيري بالا قرار دارند.

Earthquake is considered as one of the natural disasters that both occurrence and predictability, is of paramount importance than other risks. Therefore, it requires preparation and planning before of crisis to reduce losses and damages. Earthquake have different impacts on social groups and is directly related with people's socioeconomic status, So that the results are consistent with the socio-economic inequalities structure of communities. Therefore, the Social Vulnerability Index (SVI) is method that based on the socio-economic characteristics of groups, assess their vulnerability level against earthquakes. This paper aim, spatial analysis of social vulnerability in No 2 Municipality of Tabriz that use of Descriptive analytical method and SVI model. First, defined indicators and variables based on SVI model and then data associated with variations in blocks statistical scale extracted from 2011 census data and data analyzed using factor analysis method. In the end, Results Combined with base map of district and has been identified spatial distribution of Social vulnerability. The final map of social vulnerability shows that 18/9 percent of district area with 98 348 population (31 percent), In other words, nearly one-fifth of the area with about one- third of the population are exposed to high vulnerability.