عنوان مقاله :
ارزيابي عدالت فضايي در توسعه مجدد فضاهاي شهري (مورد پژوهشي: طرح موضعي عتيق شهر تبريز)
عنوان به زبان ديگر :
Evaluating of Spatial Justice in Regeneration of urban spaces Case study: Local Plan of Atigh in Tabriz city
پديد آورندگان :
ميرغلامي، مرتضي دانشگاه هنر اسلامي تبريز , كي نژاد، محمد علي دانشگاه صنعتي سهند , عليزاده، بهرام دانشگاه هنر اسلامي تبريز
كليدواژه :
طرح موضعي عتيق و شهر تبريز , عدالت فضايي , متفكران اسلامي , عدالت
چكيده فارسي :
حركت برنامه‌ريزي شهري به سمت مفاهيمي چون عدالت فضايي، تلاش در جهت كاهش نابرابري‌هاي فضايي در شهر است. با اين حال تعابيري متفاوت و گاه متناقض از عدالت فضايي در برنامه‌ريزي شهري ارايه شده است. مفهوم عدالت فضايي در آراي متفكران شهري چپ‌گراي نو به سمت حق و در آراي متفكران شهري راست‌گراي نو به سمت آزادي حركت كرده است. اين درحالي است كه در آراي متفكران مسلمان اين مفهوم در سايه چهار محور كانوني «حق، ظلم‌سنيزي، انصاف و كرامت انساني» تعريف مي-گردد. با اهتمام به چهار محور كانوني فوق، عدالت فضايي در ساحت برنامه‌ريزي شهري را مي‌توان در چهار محور كانوني «حق مردم بر شهر، بسيج مردمي، تعادل فضايي و توانمندسازي» هم‌عرض نه در طول هم تبيين كرد. هدف اصلي اين پژوهش از يك‌سو، كشف يك صورت‌بندي از مفهوم عدالت فضايي بر اساس آراي متفكران مسلمان در ساحت برنامه‌ريزي شهري است؛ و از سوي ديگر اين پژوهش به دنبال فهم رويكرد طرح‌هاي شهري موضوعي و موضعي در زمينه چگونگي دستيابي به عدالت فضايي است. طرح موضعي عتيق شهر تبريز به عنوان مورد پژوهشي مورد ارزيابي قرار گرفته است. اين پژوهش از نوع توسعه-اي بوده و روش‌شناسي آن در بخش تبييني استدلال منطقي و در بخش ارزيابي تحليلي-توصيفي است. از شيوه‌هاي اسنادي و پرسش‌نامه‌اي براي جمع‌آوري داده‌هاي پژوهش استفاده شده است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهند كه طرح موضعي عتيق با وجود خيزشي كه در زمينه عدالت فضايي برداشته، در عمل در دستيابي به عدالت فضايي موفق نبوده است. اين طرح، كاهش نابرابري‌ها را طريق برون‌دادهاي عادلانه (عدالت توزيعي) آرزو كرده ولي نسبت به اصلاح ساختارهاي قدرت و فرآيندهاي تصميم‌سازي (عدالت ساختاري) غفلت كرده است. توجه به برون‌دادهاي عادلانه لازمه كاهش نابرابري‌ها در شهر است ولي به-تنهايي كافي نيست؛ توجه به اصلاح ساختارهاي قدرت و فرآيندهاي تصميم‌سازي نيز لازم.
چكيده لاتين :
Urban planning approach towards concepts such as spatial justice is an effort to reduce spatial inequalities in the city. However, different and contradictory definitions of spatial justice concept are presented in urban planning. The notion of justice in the New Leftist urban scholars’ perspective is defined as right and in rightist urban scholars’ point of view as liberty. Definition of justice in the opinion of Muslim thinkers is different; it is defined with four key features "Right, Fighting-oppression, Fairness and Human dignity". According to aforementioned four key features, spatial justice in urban planning can be defined in four key criteria: "the right to the city, social mobilization, spatial balance and empowerment."
The main purpose of this research, on the one hand, is provision of a framework for spatial justice based on ideas of Muslim scholars and translating it in the field of urban planning; and to understand how the local and thematic plans achieve spatial justice, on the other hand. The local plan of Atigh in Tabriz w assessed as the case study of this research. This study is a developmental one and its methodology in explanatory section has used a logical reasoning approach and in evaluation section an analytical-descriptive approach. For collecting research data, documentary and questionnaire methods were used. Findings of research show that the local plan of Atigh has not been successful in achieving spatial justice. This plan has reduced inequalities through distributive justice, but it has neglected to reform the power structures and decision-making processes (structural justice). Attention to distributive justice is necessary to reduce inequalities in city, but it is not enough alone; attention to the reform of power structures and decision-making processes is also necessary.
