عنوان مقاله :
نقش قبله در جهت‌گيري مساجد سنتي شهر دزفول
عنوان به زبان ديگر :
The Role of Qibla in the Orientation of the Traditional Mosques in Dezful City
پديد آورندگان :
حياتي، حامد دانشگاه آزاد اسلامي واحد اهواز , فاخري رئوف، مرضيه دانشگاه جهاد خوزستان , كارواني، بهاره دانشگاه جهاد خوزستان
كليدواژه :
مسجد وكيل , مسجد امام , جهت قبله , دزفول , مسجد
چكيده فارسي :
بيان مسئله:از آغاز ورود اسلام، طراحي مساجد براي معماران اسلامي نه تنها اهميت ويژه‌اي داشته، بلكه اهميت آن در طراحي تمام عناصر آن به چشم مي‌خورد و مسجد را به عنوان شاخص‌ترين بناي معماري اسلامي معرفي كرده است. از ديرباز معماران و طراحان مساجد، از حفظ جهت‌گيري الهي تا سير حركت انسان از بدو ورود تا قرارگيري در راستاي محور قبله، حفظ سلسله‌مراتب حركتي، اصولي را ارزشمند دانسته‌اند.لذا مهمترين مسئلة اين پژوهش چيستي نقش قبله در سازماندهي فضايي مساجد است. بنا بر اين مهم، به بررسي اين اصل در معماري مساجد سنتي شهر دزفول از لحاظ توجه به محور فضايي و سلسله‌مراتب حركتي پرداخته شده است تا زمينه‌اي براي طراحي و ساخت مساجد معاصر باشد.
هدف:با توجه به اهميت و نقش قبله در ساختار فضايي مساجد، پژوهش حاضر به تبيين نقش قبله در معماري مساجد سنتي شهر دزفول از لحاظ جهت‌گيري متأثر از محور قبله، ورود به بنا تا قرارگيري در راستاي قبله، سلسله‌مراتب حركتي و محور فضايي پرداخته است.
روش تحقيق:اين تحقيق از نظر روش تفسيري-تاريخي و پژوهشي نمونة موردي با تكيه بر مطالعات كتابخانه‌اي-اسنادي صورت گرفته است و جمع‌آوري داده‌ها و اطلاعات به صورت ميداني و استفاده از كروكي و نقشه صورت گرفته است.
نتيجه‌گيري:تحليل‌ها بيانگر آن است كه در طراحي اكثر مساجد اين شهر اهميت‌دادن به محور قبله مورد توجه قرار گرفته است.به اين ترتيب محورهاي فضايي و سلسله‌مراتب حركتي انسان از بدو ورود تا قرارگرفتن در راستاي جهت قبله رعايت شده است.
چكيده لاتين :
Statement of the Problem: : Since the advent of Islam, the design of mosques have been really important to the Islamic architects. Its importance is well-evident in the designing of all its elements which has introduced the mosque as the most outstanding edifice in Islamic architecture. Since long time ago, mosque architectures and designers have esteemed certain principles regarding the preservation of an orientation towards the God from the beginning of an individual’s entry to the mosque till facing towards the Qibla as well as the maintenance of hierarchal movements. Thus, the most important problem of the present study is the role played by Qibla in spatial organization of the mosque. Based thereon, the issue has been investigated in the architecture of the traditional mosques in Dezful in terms of the spatial axis and movement hierarchy considerations so that the ground could be set for the designing and constructing of the contemporary mosques.
Purposes:According to the importance and role of Qibla in the mosques’ spatial structures, the present study elucidates the role of Qibla in the architecture of the traditional mosques in Dezful in terms of the orientation influenced by Qibla axis, Qibla-aligned entry to the building, movement hierarchy and spatial axis.
Study Method: In terms of the method, the present study is recounted as an interpretational-historical research. The current study is also a case study that has been conducted relying on the library-documentary studies. The information and data have been collected based on a field research using maps and sketches.
Conclusion:The analyses are indicative of the idea that Qibla has been a notable consideration in the design of the majority of the mosques in this city. This way, the spatial axis and movement hierarchies have been carefully observed in respect to the visitors from the very beginning of the entering to the mosque to taking a Qibla-facing position.
