تأثير جهاني‌شدن بر مؤلفه‌هاي هويتي قالي‌هاي معاصر تبريز

Effect of Globalization on Identity Components of Contemporary Rugs of Tabriz

بيان مسئله :ميراث فرهنگي و مظاهر آن مانند هنرهاي صناعي، به عنوان عامل تثبيت‌كنندة هويت فرهنگي اقوام به ‌شمار مي‌روند. قالي تبريز، يكي از مهم‌ترين فرآورده‌هاي فرهنگي و صنايع دستي ايران در عرصة جهاني است اما در دهه‌هاي اخير امواج فرهنگي حاصل از پديدة جهاني‌شدن باعث تغيير در مؤلفه‌هاي هويتي اين قالي‌ها شده است. ادامة چنين روندي كاركردهاي مورد انتظار از قالي تبريز به عنوان نمونة شاخص فرآوردة فرهنگي و هويت‌ساز ايراني اسلامي و قابل عرضه در شبكة بازار جهاني كالاهاي فرهنگي را با چالشي جدي مواجه ساخته است. از‌دست‌دادن هويت بومي و اصالت فرهنگي و در نتيجه كالا‌بودگي از پيامدهاي تداوم چنين روندي است. راهكار مواجهة علمي با فرهنگ جهاني، شناخت آثار و مصاديق چنين پديده‌اي در قالي تبريز است. هدف:هدف از اين پژوهش مطالعة آثار و تبعات جهاني‌شدن فرهنگي در قالي تبريز و بحث در زمينة راهكار مواجهة علمي با آن است. روش تحقيق :اين پژوهش به شيوة توصيفي-تحليلي و با استفاده از داده‌هاي حاصل از مطالعات ميداني بر روي 200 تخته قالي دست‌بافت معاصر تبريز و منابع كتابخانه‌اي به انجام رسيده است. نتيجه : در نتيجة پيوستن قالي‌هاي معاصر تبريز به شبكة جهاني تجارت كالاهاي فرهنگي در قالب پديدة جهاني‌شدن، مؤلفه‌هاي هويتي و سبك‌ساز اين فرآوردة دست‌بافت ايراني اسلامي دچار التقاط شده‌ است؛ به طوري كه مصاديق چنين پديده‌اي در سه حوزة مؤلفه‌هاي بصري، فني و كاربردي قابل مشاهده است. با توجه به اهميت عنصر آگاهي در نحوة كنش‌مندي عاملان انساني، ارتقاء دانش و مهارت طراحان قالي به عنوان عاملان مركزي نظام توليد قالي تبريز از طريق تجهيز آنها به اصول و مباني طراحي سنتي ايران مي‌توان، قدرت تعامل سازنده در برابر ساختار‌هاي پيراموني حاصل از جهاني‌شدن را در اين عاملان تقويت كرد. كليدواژه‌ها

Statement of the Problem : The cultural heritage and its aspects including the handicrafts are accounted as the stabilizing factors of ethnic groups’ cultural identity. Tabriz rug is viewed as one of the most important cultural products and Iranian handicrafts in a global domain. In recent decades, the cultural waves resulted from the globalization phenomenon have caused changes in the identity components of the rugs. As such a trend continues, the expected functions of Tabriz rug face serious challenges. Losing the local identity and cultural authenticity and commodification are the consequences of continuing such a trend. The strategy in terms of scientific encounter with the global culture lies in recognizing works and concepts of such a phenomenon in Tabriz rug. Purpose:This research studies the effects and consequences of cultural globalization on Tabriz rug and discusses the strategies for how to cope with it. Research Method:This research iswas conducted on 200 pieces of hand-knotted contemporary rugs of Tabriz through a descriptive-analytical method, using field-study data and library resources. Conclusion:The contemporary rugs of Tabriz have joined the global trade network of cultural goods due to their cultural and commercial aspects. As this trend continues, the identity and style components of this Islamic-Iranian hand-knotted product experience changes. Thus, the concepts of such phenomenon are observable in three domains of visual, technical and applied components. Awareness of the principles and acquiring the necessary skills are the prerequisites of acting in a system. Therefore, facilitating the access of the designers of Tabriz rugs to the principles and basics of Iranian traditional designs can reinforce the constructive interaction of these agents against the surrounding structures resulted from globalization.