گونه‌‌شناسي خيال در فرايند طراحي معماري

Typology of imagination in the process of architectural design

مقالة پيش‌رو با محوريت موضوع طراحي شكل گرفته است. چيستي طراحي و چگونگي آن همواره دغدغة نظريه‌پردازان و محققان در حوزه‌هاي مختلف بوده است. در اين ميان تنوع ديدگاه‌ها و زمينه‌هاي نگرش به موضوع به جاي وجود يك نظرية واحد مسئله‌اي قابل توجه است. هنگامي كه مسئلة عدم قطعيت به ميان مي‌آيد، يعني با پديده‌اي روبه‌رو هستيم كه خطي نيست و تنها از منظر خرد و منطق نمي‌توان آن را شناخت. در اين ميان عده‌اي جنبه‌هاي متافيزيك را جست‌وجو مي‌كنند، عده‌اي از بُعد روان‌شناختي، ناخودآگاه را مورد بررسي قرار مي‌دهند و گروهي ديگر نگاهي عرفاني به مسئله دارند. اين جنبة ناشناختة نهفته در طراحي مي‌تواند براي طراح و مخاطب نيرويي رازآلود، محرك، ترس‌آور يا لذت‌بخش باشد. طراحي در نقش آفرينشي خود برخاسته از عالم فرديِ طراح و دنياي ذهني اوست كه در چهارچوب علم به سنجش برده مي‌شود و دگر بار به خيال بازمي‌گردد. بر اين اساس در خوانش طراحي، مجموعه‌اي از مؤلفه‌هاي دروني و بيروني همزمان به ميان مي‌آيند. شناخت اين فضاي طراحي و چگونگي دگرپذيري آن موضوعي است كه براي ما اهميت دارد. رويكرد ما فرايندمحور است. در كنار مطالعاتي كه پيرامون شاخصه‌هاي فضاي فيزيكي شكل گرفته است، ضروري است شاخصه‌هاي فضاي ذهني نيز مطالعه شود. اين فضاي ذهني را معادل همان فضاي خيال طراح در نظر مي‌گيريم. مشخص است كه به طور مستقيم نمي‌توانيم به مكانيسم تخيل دسترسي داشته باشيم، اما مي‌توانيم سعي كنيم كه كارايي آن را روي سطوح ساختاري شرح دهيم. روش پژوهش تلفيقي است از شيوة روايتي و تحليل هرمنوتيكي-پديدارشناسي. شيوة پژوهش نيز فرايندمحور است و بر فرايند طراحي تمركز دارد. پژوهش بر مبناي مجموعه‌اي از روابط و اثرگذاري‌هاي متقابل شكل مي‌گيرد. تكيه بر خيال لازمة آفرينش‌گري است. خيال يك گريز دوست‌داشتني است كه بسياري از محدويت‌ها در آن راه ندارند. همه‌‌چيز در خيال ممكن مي‌شود. تجربه‌اي از آزادي و آزادگي است. فضاي خيال هركس مختص به خود اوست و شكل آن با ديگري تفاوت دارد. مجموعه‌اي از درون‌مايه‌هاي فردي، شاخصه‌هاي فضاي خيال را شكل مي‌دهند. طراح در جريان طراحي در گذار مدام ميان اين فضاي خيال و فضاي فيزيكي است.

The paper focuses on the design subject. The matter of what is design and how it is work has always been the concern of theorists and researchers. In the meantime, it is a significant issue that rather than the existence of a single theory, we have a variety of views and context of the attitude. When uncertainty arises, we are confronted with a phenomenon that is not linear and cannot be perceived just through the logic. Some find metaphysical aspects, some have examined unconscious from the psychological point of view and others have a mystical look at the issue. As a designer and audience, this unknown aspect of design can be mysterious, stimulant, frightening, or enjoyable. Design as creativity arises from designer’s individual physical and mental world, it is created by imagination, measured by science, and once again returns to the imagination. A set of internal and external components is involved in design. Recognizing this design space and its transformation is what matters to us. An approach is process-centered. In addition to studies on the characteristics of physical space, mental space’s characteristics are also should be studied. We consider this mental space to be the same as the imaginary space of the designer. Direct access to the imagination mechanism is impossible, but we can try to explain its effectiveness on the structural levels. The research method is a synthesis of narrative and hermeneutic-phenomenological analysis.it is process-oriented and focuses on the design process. The research is based on a set of connections and interactions. creativity should be relying on the imagination. It is a lovely escape with no limits. in imagination, everything is possible. It is an experience of freedom. Everyone’s having a unique imaginary space that is quite different from others. A series of individual elements forms the characteristics of this space. in a design process, designer flows in continuous transition between this imaginative space and physical space.