چكيده فارسي :
قابليت هاي ويژه گچ باعث گرديده تا در معماري ايران در دوره هاي مختلف تاريخي به عنوان يكي از مصالح پركاربرد مورداستفاده قرار گيرد. ويژگي‌هايي همچون قيمت پايين نسبت به ساير مصالح، مقاومت مطلوب در برابر عوامل محيطي، زودگير بودن و شكل‌پذيري و رنگ‌پذيري عالي را ميتوان از دلايل اصلي به كارگيري گچ در سطح گسترده در معماري ايران دانست. اين قابليت ها باعث گرديده تا در اكثر دوره هاي تاريخي، گچ به عنوان ماده اصلي تزيينات داخلي بناها مورداستفاده قرار گيرد، از طرفي شكل‌پذيري آسان و زودگير بودن باعث گرديده تا معماران ايراني در تزيينات مختلف نماي بيروني بناها نيز از گچ بهره گيرند. اما آسيب‌پذيري گچ در مقابل رطوبت و تغييرات سريع آب و هوايي در مناطق كوهستاني باعث كاهش عمر مفيد و آسيب پذيري آن در تزيينات بيروني بناها مي شود لذا مرمت و بازسازي تزيينات بيروني بناهاي تاريخي در دوره هاي زماني كوتاه‌مدت لازم و ضروري است. مجموعه خانه صدقياني تبريز يكي از بناهاي ثبت‌شده در فهرست آثار ملي به شماره 7498 در تاريخ 12/11/1381 است كه در تزيين نماي بيروني بنا و سرستون ها از گچ استفاده شده است. اين مجموعه در اواسط دوره قاجار ساخته شده كه بخش اعظم آن در اثر عوامل مختلف تخريب شده بود كه سرستون هاي گچي مجموعه نيز به‌صورت كامل آسيب ديده بودند. مرمت اين مجموعه پس از تغيير كاربري و واگذاري آن به دانشگاه هنر اسلامي تبريز از سال 91 آغاز گرديد. پس از بازسازي بخش هاي مختلف بنا معدود نمونه هاي باقيمانده سرستون ها مرمت و بازسازي گرديد. ساخت مجدد سرستون هاي تخريب‌شده داراي عناصر فرمي پيچيده و جزئيات زياد، مستلزم صرف هزينه و زمان زيادي بود. ازاين‌رو به كارگيري روش هاي جايگزين و استفاده از پتانسيل شيوه هاي مورداستفاده در حوزه هاي مرتبط ضروري مي نمود. به همين منظور جهت تكثير سرستون هاي مرمت‌شده با حفظ ويژگي‌هاي فرمي و جزئيات ساختاري نمونه از روش قالب‌گيري Hard-Shell Molding استفاده گرديد كه براي قالب‌گيري قطعات و آثار هنري و صنعتي كه داراي عناصر فرمي پيچيده و فضاهاي منفي در ساختار آن است، مناسب است. اين روش به دليل دارا بودن پوسته سخت كه معمولاً از مواد كامپوزيت پايه پليمري FRP استفاده ميشود داراي استحكام خوبي بوده در قالب ريزي، مونتاژ و نصب قالب بر روي موقعيت تعيين شده و همچنين استفاده از هسته منعطف كه عموماً با رزين سيليكون ساخته مي شود، تعداد بخش ها يا لته هاي قالب را كم كرده و جزييات فرمي و فضاهاي منفي را با كيفيت مطلوب ايجاد مي نمايد. بر همين اساس يكي سرستون هاي باقيمانده با جزييات فرمي كامل تر انتخاب و مراحل مرمت و تكميلي بر روي آن اجرا و سپس مراحل قالب گيري و تكثير نمونه اصلي انجام گرديد. استفاده از اين روش در قالب‌گيري و بازسازي نمونه هاي تخريب‌شده باعث ارتقاء كيفيت، استحكام و تسريع فرآيند مرمت و بازسازي بنا گرديد كه در يادداشت فعلي به‌صورت خلاصه مراحل كار گزارش شده است.
چكيده لاتين :
Special potentials of plaster causes that it becomes one of the mostly used materials in Iranian architecture in various historical periods. The potentials including low price than other materials, optimum resistance to environmental factors, fast hardening, ductility and good paintability are the main reasons for being using widely in Iranian architecture. These features results in using the plasters as the main material in the interior decoration of monuments in most historical periods. On the other hand, easy ductility and fast hardening cause that the Iranian architects use plaster in the various façade decorations of monuments. However, vulnerability of plaster to moisture and rapid climate changes in the mountainous regions reduces the life expectancy and becomes vulnerable in the exterior decorations of monuments. Hence, it is necessary that restoration and reconstruction of exterior facade adornments of historical monuments be established in the short-term periods. The Complex of Sadaghiani House of Tabriz is one of the monuments adapted on List of National Sites by No. 7498 on February 1, 2003. The house uses plaster in decoration of monument facade and capitals. This complex was built in mid of Qajar Era and a vast section of house had been demolished for reasons. The plaster capitals fully damaged. Following the retrofitting, the restoration of complex commenced in 2012 submitting to Tabriz Islamic Art University. After reconstruction of various sections of monument, few samples of residue capitals restored and reconstructed. Reconstructing the demolished capitals possesses complex form elements and details. It is costly and time-consuming. Hence, using alternative methods and the potential of techniques in relevant domains stands necessary. To duplicate the reconstructed capitals while maintaining the form features and structural details of samples, the method of hard-shell molding was utilized which is appropriate for molding those parts and artistic and industrial works that have complex form elements and negative spaces in their structure. This method entails a good robustness because of having a hard shell that usually uses FRP polymer matrix composites. In casting, assembly and installing mold on the determined site and using a flexible core, usually made of silicon resin, it reduces the number of mold Pieces and creates form details and negative spaces with an optimum quality. In this respect, one of the residue capitals with more complete form details was selected. Then, the stages of restoration implemented. Finally, the stages of molding and duplication of original sample carried out. Using the method in molding and reconstruction of demolished samples causes improving the quality, robustness, and expediting the process of restoration and reconstruction that has been reported briefly in the present manuscript.
