پايش توليدات علمي علوم پزشكي از منظر بهره گيري از قرآن كريم

Monitoring of the scientific outputs of medical sciences according to using of the Quran

زمينه و هدف: قرآن بعنوان كتابي آسماني، بهترين وسيله هدايت انسان از سوي خداوند است كه در آيات فراواني از آن توصيه هاي مرتبط با بهداشت و سلامت وجود دارد. از اينرو پژوهش حاضر با هدف تعيين ميزان بهره گيري از اين كتاب ارزشمند در توليدات علمي علوم پزشكي به اجرا در آمده است. روش بررسي: اين پژوهش بصورت مقطعي روي بخشي از پايان نامه هاي دانشجويان پزشكي و دندانپزشكي، مقالات علوم پزشكي همچنين يك دوره نسبتا" طولاني از سلسله همايش هاي بهداشت محيط ( از اغاز تا سال 1392) به اجرا در آمد. داده ها به كمك چك ليستي محقق ساخته متناسب با اهداف پژوهش و به روش تحليل استنادي جمع آوري شد. جهت پردازش داده ها از شاخص هاي آماري توصيفي و استنباطي استفاده گرديد. يافته ها: بررسي 511 پايان نامه مشتمل بر 20776 منبع مورد استناد نشان داد كه ميزان استفاده از آيات قرآن كريم در تدوين پايان نامه ها كمتر0.1 درصد بوده است. يافته هاي حاصل از استخراج 19069 منبع مورد استفاده در 876 مقاله منتشره طي 22 سال از انتشار يك مجله علمي پژوهشي نيز از بهره گيري كمتر از 1 درصد از آيات قرآن كريم حكايت داشت. بررسي 13134 مقاله منتشره در 126 نشريه وابسته به 47 دانشگاه علوم پزشكي كشور نيز طي سال هاي 1391 و 1392 بازگو كننده بكارگيري در حد 0.1 درصد از كليد واژه قرآن در خلاصه مقالات بود. بررسي 2928 خلاصه مقاله طي دوره اي 16 ساله از همايش بهداشت محيط نيز نشان داد كه تنها 5 خلاصه مقاله با موضوعي در ارتباط با قرآن منتشر گرديده است. نتيجه گيري: در مجموع با توجه به نقش بسيار تاثير گذار آيات قرآن كريم بر رفتار ما مسلمانان بويژه در زمينه بهداشت و سلامت، همچنين ارزش و اعتبار بالاي اين كتاب الهي بعنوان يك سند، سهم بهره گيري از اين منبع ارزشمند در برونداد علوم پزشكي اندك است. بنابر اين جلب نظر اساتيد و دانشجويان در جهت ترويج بهره گيري از آيات كتاب الهي به منظور ارتقاء سطح بهداشت و سلامت جامعه لازم به نظر مي رسد.

Background and Purpose: Quran as a holy book is the most important reference for humanity and a book of guidance that carries useful verses about health and hygiene. Therefore, the present study aimed at measuring the utilization rate of this valuable book in the scientific output of medical sciences. Methods: The current descriptive cross-sectional study has been conducted on a portion of medical science’s scientific outputs (medical and dental dissertations as well as journals and articles in the field of medical sciences) and a long interval of conferences on environmental health (from the first up to 2013). Data was collected using a researcher-made checklist using scientometric method. Descriptive and inferential statistical indicators were used for data analysis. Results: A survey on 511 dissertations including 20,776 references has shown that Quran was used in rare cases (less than 0.1%). In addition, findings of 19,069 references used in 876 published scientific articles in Persian journal of Babol University of Medical Sciences have reported that, the utilization rate of Quran was less than 1% over a 22-year interval. After surveying of 13,134 published articles in 126 journals under the supervision of 47 Iranian universities of medical sciences in the years 1391 and 1392, Quran was used less than 0.1% as a keyword. Also, the abstract of only 5 articles had been attached to Quran issue in a 16-year interval of survey. Conclusion: Totally, according to the very influential role of holy Quran verses on Muslim behavior and high validity of this book as a document, the utilization rate of this valuable book among scientific outputs of medical sciences, is rare. Therefore, it is essential to encourage university professors as well as students to enhance the utilization rate of Quran as a way to develop the level of health and sanitation in the society.