اصول و تكنيك هاي جراحي اندام هاي كليوي-ادراري در دوران اسلامي (از سوم تا قرن سيزدهم هجري)

Research on principles and techniques Renal-Urinary Surgery in Islamic era (From the third to the thirteenth century AH)

زمينه و هدف: در مطالعات تاريخ پزشكي، شاخه جرّاحي در طبّ دوره اسلامي، كمتر موردبررسي همه جانبه و تخصصي قرارگرفته است؛ لذا هدف از اين تحقيق نشان دادن برخي از ابتكارات و دستاوردهاي مهم و تأثيرگذار جرّاحان عصر اسلامي در اين زمينه بوده است. با توجه به محدوده موضوعي گسترده، اندام كليوي- ادراري انتخاب گرديد تا ظرافت و حساسيت اين اندا م ها، زواياي بيشتري از نوآور ي هاي اين دوره را به نمايش گذاشته است. روش بررسي: روش تحقيق كيفي و از نوع توصيفي- تحليل بوده است و با اين روش محتواي متون مرجع دانش جرّاحي دوره اسلامي موردبررسي نقادانه و تحليل قرارگرفته است. بر اين اساس، آثار شاخص و مرجع اين دوره گلچين شده است با اين هدف بازه زماني قرن سوم هجري، آغاز تأليفات اصيل در اين حوزه تا قرن سيزدهم هجري كه ورود طب نوين به جهان اسلام است، انتخاب گرديد. سپس د اصول و تكني كهاي ثابت جرّاحان در زمينة جرّاحي كليه، مثانه و مجراي ادراري، مورد تجزي هوتحليل قرارگرفته است؛ درنهايت با روش استقرايي اصول و تكني كهاي رايج در اين حوزه مشخ صشده است. يافته ها: اصول ثابت و رايج جرّاحي شامل: تشخيص افتراقي، اصول احتياطي، ممانعت از خونريزي: مانند داغ زدن، نشستن در آبزن، پاشيدن تركيبات قابض، حجامت و بستن محل زخم بوده است؛ پس از جرّاحي، اصول بهداشتي در موضع جراح يشده نيز توسّط همه جرّاحان مورد تأ كيد بوده است؛ يافته هاي تحقيق اين تكنيك هاي جرّاحي اندام كليوي-اداري را مطرح كرده است: داغ ميخي كليه و مثانه، داغ مخصوص انواع مختلف فتق، شكافتن با تكنيك بَزل، سلاخ كردن، شكاف زدن عرضي، البته در اين دوره از تكنيك قطع كردن به دليل خطرات بسيار استفاده نمي شده است. نتيجه گيري: نتايج تحقيق مؤيد اين فرض بوده است كه برخي اصول و تكنيك هاي ثابت در اين مقطع زماني از شرق تا غرب جهان اسلام موردپذيرش و متداول بوده است. در زمينة تكنيك هاي جرّاحي سه روش عمده شامل: داغ كردن، شكافتن و قطع كردن بوده است و در زمينة اصول ثابت نيز شامل تشخيص افتراقي، رعايت اصل اخلاقي عدم آسي برساني به بيمار، جلوگيري از خونريزي، بخيه زدن و ضدعفوني كردن موضع زخم بوده است.

Background and Objective: In the history of medicine, the surgical branch of Islamic medicine has been less widely studied, Therefore, the purpose of this study was to show some of the important and influential achievements of the Islamic Surgeons in this field. Regarding the wide range of subjects, the renal-urinary organs were selected until The elegance and sensibility of these organs have shown more angles than the innovations of this period. Methods and Materials: Research Methodology have been Qualitative and descriptive-analytic type an‎d with this method The content of the reference texts of surgical knowledge of the Islamic period has been reviewed critically and analyzed. Accordingly, the index and reference works of this period have been completed With this aim The period of the 3rd century AH, the beginning of original publications in this area until the 13th century AH, which the introduction of modern medicine into the Islamic world, was chosen. Then The principles and techniques of the surgeon have been thoroughly investigated; Then the principles and techniques of the surgeons in the field of renal, bladder, and urethral surgery have been analyzed. Eventually, By inductive method, The basic principles and techniques of this area are outlined. Results: The basic and consistent principles of surgery have been included: Differential diagnosis, precautionary measures, prevention of bleeding: such as hot flashes, sitting in a water pool, spraying styptic compounds, phlebotomy and closure of the wound site. After surgery, the principles of health at the surgical site were also emphasized by all surgeons. The findings of this research have suggested the following surgical procedures for the renal-edema organs: Cauterize of kidney and bladder with Hot Tools, Cauterize different hernia, Splitting with the technique of removing the inner fluid, lift and split, Split from width, Of course in this period Because of the huge dangers, is not used from cut off technique. Conclusion:The research results confirmed this assumption That Some basic principles and techniques have been accepted at this time from the East to the West of the Islamic World. In the field of surgical techniques, three main methods were: Cauterize, splitting, and cutting an‎d in this context, constant principles also included: Differential Diagnosis, Observing the moral principle of non-harming the patient, Avoid bleeding, stitching and disinfecting the wound site.