پديد آورندگان :
شكري، كيوان دانشگاه علامه طباطبايي، تهران , رنجبران، رضا دانشگاه پيام نور، تهران , روخوش، انيسه دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي، تهران
كليدواژه :
اعتياد , رويكردها , زيستي , رواني , اجتماعي
چكيده فارسي :
رويكردها و مدل هاي اعتياد عوامل متعددي را در گرايش به اعتياد مؤثر مي دانند. روش اين پژوهش كتابخانه اي و اسنادي بود. مدل ها و رويكردهاي اعتياد با مرور يافته هاي علمي و رويكرد تحليلي و نظري مورد بررسي قرار گرفت. هر يك از مدل ها براي درك اعتياد يا رفتارهاي اعتيادي خاص به شيوه گرايش به اعتياد و عوامل متفاوت در تداوم اعتياد تأكيد دارند. مدل اجتماعي/ محيطي، اعتياد را اكثراً بازتاب عوامل محيطي همچون فقر، پايگاه پايين اقتصادي اجتماعي، فشار اجتماعي، همنشيني با افراد كج رو و... مي داند. مدل رواني، اعتياد را حاصل شكست در اراده فرد وابسته به مواد مي داند و مدل ژنتيكي و وراثتي به دنبال پاسخي از منظر بيولوژيكي است. به اين علت كه هركدام از اين مدل ها نظرات تك بعدي و ناقصي را ارائه داده اند برخي از صاحب نظران به سمت ادغام اين تبيين ها حركت كردند و مدل زيستي-رواني- اجتماعي را مطرح كرده اند. البته در سال هاي اخير بعد معنوي نيز به اين مدل اضافه شده است. طبق اين مدل، اعتياد حاصل تركيب عوامل زيستي، رواني، اجتماعي و معنوي است. اعتياد به عنوان يك آسيب اجتماعي در كنار مشكلاتي چون بيكاري، فقر، طلاق و ... تحت تأثير دلايل روان شناختي فردي كه خود در بستر خانواده، ارتباط با همسالان و جامعه شكل مي گيرد، به دليل تبعات فراوان آن در نظام سياسي اقتصادي كشور نيازمند توجه و اراده جدي براي كاهش آسيب هاي آن است. بنابراين بهتر است برنامه ريزي براي پيشگيري و درمان اعتياد با در نظر گرفتن ابعاد زيستي، رواني، اجتماعي و معنوي باشد. مهم ترين ويژگي اين مدل، نگاه جامع و كل نگر به انسان است.
چكيده لاتين :
Addictive approaches and models introduce various factors as effective factors in tendency to addiction. The methodology of this research was library and documentary. Addictive approaches and models were assessed by reviewing scientific findings and analytical and theoretical approaches. Each model emphasizes the perception of addiction or specific addictive behaviors through tendency to addiction and different factors in its continuation. The socio-environmental model mostly knows addiction as the reflection of environmental factors such as poverty, low socioeconomic status, social pressures, association with crooked people, etc. The psychological model considers addiction as the result of failure in the will of the substance-dependent individual, and the genetic and hereditary model looks for the response from a biological point of view. Since each of these models has presented one-dimensional and imperfect views, some experts have moved towards integrating these explanations and have proposed a bio-psycho-social model. Of course, in recent years, spirituality dimension has also been added to this model. Based on this model, addiction is the result of the intersection of biological, psychological, social and spiritual factors. Addiction as a social harm shapes along with problems such as unemployment, poverty, divorce, etc under the influence of psychological reasons of a person established in the context of family, association with peers, and society, requires serious attention and volition to reduce its harms due to its superabundant consequences in the country’s economic-politic system. Therefore, it is better to plan for the prevention and treatment of addiction considering biological, psychological, social, and spiritual dimensions. The most important feature of this model is its comprehensive and holistic look at human.
