بررسي الگوهاي پايداري در معماري خانه هاي سنتي مهريز

The examination of Sustainable patterns in the architecture of Mehriz traditional houses

در جهت ايجاد محيطي پايدار و مناسب زندگي انسان، معماري كويري ايران به اصول و روشهايي دست يافته است كه نه تنها تخريب و ضايعه اي را بر محيط تحميل نمي كند ؛ بلكه فراتر از آن به عنوان عامل كمال بخشيدن به ماده نيز ايفاي نقش مي نمايد. بررسي ويژگي هاي طراحي كالبدي معماري كوير و مصالح و روشهاي اجرايي، نشان مي دهد كه در طراحي معماري، علاوه بر استفاده از پتانسيل هاي محيطي، از آلودگي و تخريب محيط زيست نيز جلوگيري به عمل آورده و مصداق بارزي از معماري پايدار است. شهرستان مهريز يكي از شهرهاي كويري ايران در استان يزد است كه به واسطه نزديكي آن به مظاهر قنات، در آن خانه باغ هاي زيبايي به وسيله معماران زبردست به وجود آمده است.اقامتگاه هاي تابستاني عموماً در مسير حركت آب قنات احداث شده و بدين ترتيب داراي ويژگي هاي متفاوتي شده كه شرايط آسايش را براي استفاده كنندگان هم از بعد رواني و هم از بعد جسماني فراهم مي كند. معماران اين ديار با زيركي و ذكاوت، ترفندهايي خاص در آفرينش و خلق عناصر معماري گوناگون و در پاره اي موارد منحصر به فرد به كار گرفته اند تا موجبات آسايش و راحتي زندگي انسان كويري را فراهم آورند اين بناها كه با گذشت زمان همچنان پابرجا هستند ، در زمان خود به بهترين نحو، پاسخ گوي نيازهاي محيطي، فرهنگي و اقتصادي ساكنان ب وده و بنابراين اصول حاكم بر آن ها مي تواند مبين اصول معماري پايدار باشد. اين مقاله در پي درك اصول و ارزش هاي تكرارپذير حاكم بر معماري خانه هاي مهريز به عنوان يك معماري پايدار است و استخراج ويژگي هاي قابل تكرار آن در راستاي دستيابي به اهداف معماري پايدار، از اهداف آن به شمار مي رود. با فهم كاربردي بودن ارزشهاي استخراج شده اين نوع از معماري پايدار، مي توان به گونه اي از معماري دست يافت كه همچون معماري گذشته به خوبي كار مي كند و پاسخ گوي نيازهاي انساني است. روش اين پژوهش ، مبتني بر مطالعات كتابخانه اي و تحقيقات ميداني است و رويكردي توصيفي دارد. براي دست يابي به اهداف مورد نظر، تعدادي از خانه هاي سنتي مهريز كه متعلق به اواخر دوره قاجار و اوايل پهلوي بودند، به دليل تشابه كالبدي از لحاظ وجود حوض خانه، انتخاب و ارزش هاي معماري پايدار در آنها مورد بررسي قرار گرفت. اين بررسي با در نظر گرفتن سه جنبه پايداري محيطي، پايداري فرهنگي و پايداري اقتصادي كه سه جنبه اصلي معماري پايدار ند، صورت پذيرفت. در انتهاي مقاله، اصولي كه قابليت تعميم پذيري به معماري معاصر امروز را دارند، در دو قالب احكام اصلي و احكام فرعي بيان و به عنوان ارزش هاي تكرار پذير معماري سنتي مورد توجه قرار گرفته اند.

In order to create a stable environment and better life, Iranian traditional architecture in desert region has achieved some principles and methods in order not to destroy the environment but be compatible with nature. Examination of the desert architecture and physical design features, materials and construction methods shows that this kind of architecture, in addition to use the environmental potential, also prevente pollution and environmental degradation and is a clear example of sustainable architecture. Mehriz is the county of Yazd in Iran and a desert city. Because of existing qanat's water, there are beautiful home gardens in it, so these kinds of houses have different properties that provide comfort conditions for users. These buildings are stable after years and have been responder of environmental, cultural and economical needs in best ways, and so the principles of them can be the principles of sustainable architecture. This paper aim to understand the repeatable values ​​and principles in the architecture of traditional houses as an example of sustainable architecture. With understanding these values, we can achieve to kinds of architecture that respond to users' needs. Research Methodology in this article is based on Library studies and field research. To achieve the projects goals, some traditional houses in Mehriz (that were for Qajar and Pahlavi period) were selected and repeatable values examined in them. They were examined with regard to three features: environmental, cultural, and economical design. At the end of the article, the principles that are repeatable for temporary architecture are presented