بررسي عوامل موثر در وقوع فروچاله هاي دشت ابركوه و تهيه ي نقشه ي خطر نواحي مستعد بروز آن

A Study of the Factors Affecting the Occurrence of Sinkholes in Abarkouh Plain and Making Maps of Areas at Risk

فروچاله ها حفره هايي هستند كه در سطح زمين هاي آهكي و يا ديگر سنگ هاي انحلال پذير بوجود مي آيند، تقريبا استوانه اي و قيفي شكل اند و متوسط ابعاد آن ها حدود سه متر است. عوامل طبيعي و انساني مختلفي در ايجاد اين پديده نقش موثري دارند. فروچاله ها كه به آهستگي و به تدريج گسترش مي يابند شايد همانند سيل و زلزله، خطرهاي ناگهاني و فاجعه بار نداشته باشند، با اين وجود به طور معمول خسارت هاي ناشي از وقوع فروچاله ها ترميم ناپذير، پرهزينه و مخرب اند. شهرستان ابركوه كه در جنوب غرب استان يزد واقع شده، از جمله مناطقي است كه با معضل فروچاله روبروست. در سال هاي اخير وقوع فروچاله در دو روستاي فيض آباد و هوروك اين شهرستان، خسارت هاي چشمگيري به زمين هاي كشاورزي و نيز تاسيسات منطقه وارد آورده است. در اين پژوهش سعي شده تا با مطالعه و بررسي فروچاله هاي رخ داده در دو منطقه ي شهرستان، به شناسايي نواحي مستعد وقوع فروچاله در سال هاي آتي و نيز ارائه ي پيشنهاداتي جهت كاهش خسارات ناشي از رخداد اين پديده پرداخته شود. جهت ارزيابي عوامل موثر در وقوع فروچاله ها از سيسستم اطلاعات جغرافيايي(GIS) و جهت پيش بيني نواحي در معرض خطر وقوع فروچاله، از منطق فازي استفاده شد. جهت مدل سازي، 9 معيار به عنوان عوامل اصلي و تاثير گذار در ايجاد فروچاله هاي منطقه در نظر گرفته شد كه هركدام از لايه ها با استفاده از توابع عضويت فازي در سيستم اطلاعات جغرافيايي(GIS10)، فازي شدند. در نتيجه ي اين مدل سازي مشخص شد. به طور كلي حدود 32 درصد از منطقه ي مورد مطالعه معادل 17 كيلومتر مربع، در معرض خطر بالاي وقوع فروچاله قرار دارد كه عمدتا نواحي مركزي شهرستان را در بر مي گيرد و نيز 13 در صد منطقه معادل 7 كيلومتر مربع پتانسيل كمتري جهت وقوع فروچاله دارند.

Sinkholes are holes in limestone ground or other soluble rocks. These holes are formed in almost cylindrical or cone shapes, and their average size is around three meters. Various natural and human factors have played an important role in the formation of this phenomenon Occuring gradually, sinkholes may not have the same costly and destructive effects and consequences as floods or earthguakes. The city of Abarkuh, located in the South West of Yazd province, includes areas that are faced with the problem of sinkholes. In recent years, the occurrence of sinkholes in the two villages of Faizabad and Horok around this city has caused significant damages to farming land as well as equipment. This study aims to find out about the areas prone to sinkhole occurance in the future and provide suggestions as to lessen damages. To evaluate the factors influencing the occurrence of sinkholes and to predict the risk of this occurrence in these areas, GIS and fuzzy logic were used respectively. For modeling, nine criteria were chosen as the main influetial ones. Then, each layer got fuzzy using fuzzy membership functions available in geographic information system (Gis10). The results of this model generally regard about 32 percent of an area of about 17 sq km that faces a high risk of sinkholes. The area is mainly located in the center of the county. Also, 13 percent of this area, 7 square kilometers, is less potential for sinkholes.