طراحي و اعتبار بخشي پرسش‌نامه جهت ارزيابي رفتار ايمني

Development and validation of a questionnaire for safety behavior assessment

زمينه و هدف رفتار ايمني نوع خاصي از رفتار شغلي است كه باعث ارتقاء سطح ايمني و بهداشت كاركنان، مشتريان، عموم جامعه و محيط مي‌شود. استفاده از پرسش‌نامه يكي از روش‌هايي ارزيابي رفتار ايمني مي‌باشد اما تا كنون در ايران پرسش‌نامه مناسبي كه با آن بتوان با قابليت اطمينان مناسب رفتار اميني را ارزيابي كرد، ارائه نشده است. بنابراين اين مطالعه براي تهيه ابزاري مناسب براي سنجش رفتار ايمني انجام شد. روش بررسي با توجه به مطالعات انجام شده پرسش‌نامه اوليه رفتار ايمني شامل 25 سوال تهيه شد. روايي صوري، با نظر متخصصان ايمني انجام شد و ضروت، مرتبط بودن، ساده بودن و واضح بودن سوالات مورد ارزيابي قرار گرفت. براي ارزيابي روايي محتوا، نسبت روايي و شاخص روايي محتواي كل پرسش‌نامه به دست ‌آمد. پايايي پرسش‌نامه با روش آزمون -با زآزمون، شاخص ICC و ضريب آلفاي كرونباخ آزمون شد. پرسش‌نامه در 315 نفر از كاركنان صنايع استان قم مورد آزمون قرار گرفت. آناليز داده‌ها با نرم افزار Spss20 انجام شد. يافته‌هابه غير از يك سوال براي بقيه سوالات پرسش‌نامه، مقدار CVR بزرگتر از صفر بود. ميانگين نسبت توافق در ارتباط با ساده‌بودن، واضح بودن و مربوط بودن كل سوالات پرسش‌نامه برابر با 0/91 و در ارتباط با ضرورت برابر با 0/95 بود. مقدار شاخص ICC برابر با 0/752(0/009=P) و ضريب همبستگي پيرسون بين نتايج آزمون و بازآزمون 0/619 (0/02=P) بود. ضريب آلفاي كرونباخ در مطالعه پيش‌آهنگ برابر با 0/766 و در مطالعه اصلي برابر با 0/902 بدست ‌آمد. ميانگين نمره رفتار ايمني 0/66±3/78 به دست آمد و بين نمره رفتار ايمني و وقوع حادثه ارتباط آماري‌ معني‌دار و معكوس وجود داشت (0/01>P). بحث و نتيجه‌گيري:پرسش‌نامه تهيه شده براي ارزيابي رفتار ايمني با 12 سوال در حيطه رعايت ايمني و 11 سوال در حيطه مشاركت ايمني داراي قابليت اطمينان و پايايي بسيار مناسب است و يك ابزار بومي جهت ارزيابي رفتار ايمني با دقت و صحت مناسب است.

Background and aims: Safety behavior is a type of job behavior that promotes the health and safety of workers, clients, public and the environment. One of the methods for assessment of safety behavior is the use of questionnaire. Nonetheless, there is no related validated questionnaire in Iran so far. The present study was designed to develop a measurement tool for assessment of safety behavior. Methods: According to the previous studies, a draft of questionnaire with 25 questions was developed. Face validity was done based on expert opinions and necessity, relevance, simplicity and clarity of the questions were also evaluated. To assess the content validity, content validity ratio and content validity index of the questionnaire was calculated. Reliability of the questionnaire was tested with test-retest, interclass correlation coefficient and cronbach's alpha coefficient. Provided questionnaire was distributed among 315 employees of Qom province industries. Data were analyzed through SPSS v.20. Results: Other than one question, for the rest of the questions CVR value was greater than zero. Mean of agreement ratio for relevance, simplicity and clarity of questionnaire was 0.91 and for necessity 0.95. ICC index was equal to 0.752 (p=0.009) and Pearson correlation coefficient between test and retest result was 0.619 (p=0.02). The scout study Cronbach's alpha coefficient was 0.766 and in the main study was 0.902. Mean score of safety behavior was 3.78±0.66 and there was a significant inverse relationship between safety behavior score and accident (p<0.01). Conclusion: The safety behavior questionnaire was designed and validated with 12 questions in safety compliance and 11 questions in safety participation. Provided questioner had high reliability and validity and it is a local tool for assessment of safety behavior with suitable sensitivity and accuracy.