شناسايي و اولويت بندي عوامل ايجاد ريسك پروازي در فرودگاه و مناطق اطراف آن

Identification of and prioritizing risky factors affecting on aircraft operation on aerodrome and flight environment around it

زمينه و هدف: فرودگاه­ها و مناطق پروازي اطراف آنها از حساس­ ترين و پرخطر­ترين مناطق براي پرواز يك هواپيما است. توسعه صنعت هواپيمايي در دهه‌هاي اخير و بكارگيري فناوري­ها ، فرآيندهاي اجرايي و زير ساخت­هاي جديد، در اين صنعت، در كنار خلق فرصت­هاي جديد، خطراتي نيز در بر داشته است كه ايمني فعاليت‌هاي اين حوزه را تهديد مي‌نمايد. يكي از راه‌هاي كنترل و كاهش خطرات اين صنعت، شناسايي و مديريت عوامل ايجاد ريسك است. بر اين اساس، هدف اصلي اين تحقيق، شناسايي و اولويت‌بندي عوامل ايجاد ريسك براي عمليات هواپيما در فرودگاه و مناطق اطراف آن مي‌باشد. روش بررسي: روش تحقيق توصيفي- پيمايشي است. ابزار اصلي گردآوري داده‌ها پرسش‌نامه مي‌باشد. پرسش‌نامه داراي 22 گويه و در قالب 4 بعد اصلي عوامل انساني، محيطي، سخت‌افزاري و نرم‌افزاري طراحي شده است. پايايي آن از طريق آلفاي كرونباخ مقدار 0/80 محاسبه شده و روايي پرسشنامه نيز از طريق روايي محتوايي، سازه‌اي و ضريب لائوشه تاييد شده است. جامعه آماري تحقيق كاركنان بخش هوانوردي – خلبانان و كاركنان مراقبت پرواز- فرودگاه‌هاي استان تهران به تعداد 420 نفر بودند كه بر اساس جدول مورگان تعداد 201 نفر از آن‌ها به عنوان نمونه اقدام به تكميل پرسشنامه نمودند. جهت تحليل داده‌ها از نرم‌افزار 19 SPSS و مدل‌سازي معادلات ساختاري استفاده شده است. يافته‌ها: يافته‌هاي تحقيق نشان داد كه عوامل انساني، نرم‌افزاري و سخت‌افزاري بر ايجاد ريسك براي عمليات هواپيما در فرودگاه و مناطق اطراف آن تاثيري مثبت و معنادار دارد و ميزان تاثيرگذاري عوامل انساني 0/90، عوامل محيطي 0/78، عوامل سخت‌افزاري 0/69 و در نهايت عوامل نرم‌افزاري 0/52 است. نتيجه‌گيري: يافته ­هاي تحقيق، ضرورت ارتقاي سطح ايمني در فرودگاه‌ها و مناطق پروازي اطراف آن‌ها را از طريق: تدوين و پياده سازي نظام مديريت ايمني، توسعه دانش و فرهنگ ايمني كليه عوامل انساني، تجهيز فرودگاه‌ها به سامانه‌هاي جديد هوانوردي و هم‌چنين هماهنگي با ساير دستگاه‌هاي ذيربط به منظور جلوگيري از ايجاد ظرفيت‌هاي خطر بالقوه در اطراف فرودگاه­ها را نمايان مي سازد.

Background and aims: Aerodrome surface safety and in particular safety of flight environment around it are acknowledged globally as one of the aviation's greatest challenges. Aeronautical industries development within recent decays and employment of innovated technologies and procedures, encountered with multiple risk that threating the aviation safety. The main purpose of this research was identification and prioritzing of risky factors affecting on aircraft operation on aerodrome and flight environment around it. Methods: In this survey, descriptive method was used and a questionnaire with 22 items prepared and distributed between the research statistical population including Tehran Province aeronautical personnel whom were about 420 persons of which 201 were selected based on Morgan table. The reliability of the questionnaire was confirmed by Cronbach’s alpha coefficient (0.8) and its validity checked by content, structural and Lawshe methods. SPSS software version19 plus SEM (LISREL 8/5) were used for analyzing the data. Results: Research finding indicates that human factors, equipment factors, software factors and hardware factors have positive and direct effect on risk of aircraft operation on aerodrome surface and flight environment around it. Impact of human factors are 0.90, environmental factors .78, hardware factors 0.69 and software factors 0.52. Conclusion: Safety level enhancement is required on and in the vicinity of an aerodrome through planning and implementation of safety management system, knowledge and safety culture development for all human resources, installation of new aerodromes equipment, and coordination with relevant organization for preventing of potential dangers.