انتخاب روش بهينه براي تجزيه و تحليل حوادث صنعت نفت با استفاده از روش‌هاي تصميم‌گيري چند معياره fuzzy ANP و fuzzy TOPSIS

Choosing optimal method for analysis of accidents in petroleum industry using fuzzy ANP and TOPSIS multi – criteria decision methods

زمينه و هدف: بروز حوادث در صنعت نفت مي­ تواند خسارات جاني و مالي جبران ناپذيري به همراه داشته باشد. بنابراين تجزيه و تحليل و درك علت‌هاي حوادث در اين صنعت براي پيشگيري از بروز آن‌ها بسيار مهم است. به دليل وجود عوامل متعدد تأثيرگذار بر انتخاب روش تجزيه ‌و تحليل حوادث و تنوع روش‌ها، يكي از اصول و مباني مهم تجزيه ‌و تحليل حوادث، انتخاب صحيح و كارآمد روش مي‌باشد. بنابراين، اين مطالعه با هدف انتخاب روش بهينه براي تجزيه ‌و تحليل حوادث صنعت نفت و با استفاده از روش‌هاي تصميم‌گيري چند معياره انجام شد. روش بررسي: در اين مطالعه مدلي بر اساس روش تصميم‌گيري چند معياره ساخته شد كه شامل روش فرآيند تحليل شبكه براي به دست آوردن وزن معيارهاي استفاده ‌شده جهت انتخاب روش و استفاده از روش تاپسيس فازي براي ارزيابي اولويت‌بندي روش‌هاي تجزيه ‌و تحليل حادثه بود. يافته‌ها: بر اساس نتايج، 8 معيار اصلي و 21 زير معيار براي انتخاب روش تجزيه ‌و تحليل حادثه مورد استفاده قرار گرفت كه معيارهاي اصلي توانايي شناسايي سطوح چندگانه علل، نياز آموزشي روش و سطوح دامنه كاربرد به ترتيب با وزن نهايي 0/375، 0/168 و 0/088 بيشترين وزن را در انتخاب روش داشتند. بر اساس نتايج اولويت‌بندي تاپسيس فازي، Tripod beta به‌عنوان روش بهينه براي حوادث انتخاب شد و روش‌هاي Bow tie و MTO در رتبه‌هاي بعدي قرار گرفتند. نتيجه‌گيري: مطالعه حاضر نشان داد كه براي انتخاب روش بهينه تجزيه ‌و تحليل حادثه، معيارهاي زيادي با درجه اهميت متفاوت وجود دارد. بر اساس اهميت معيارهاي اين مطالعه، روش beta Tripod به‌عنوان روش بهينه براي تجزيه ‌و تحليل حوادث صنعت نفت انتخاب شد. به‌منظور بهبود تجزيه‌ و تحليل حوادث و پوشاندن ضعف روش‌ Tripod beta، استفاده از اين روش ‌به همراه روش‌هاي ديگر مي‌تواند كمك زيادي در تجزيه ‌و تحليل حادثه داشته باشد.

Background and aims: Occurrence of accidents in the petroleum industry cause irreparable damage to human life. Understanding the causes of accidents takes place with analysis. One of the most important steps in accident analysis is a conscious selection of accident analysis method due to the existence of high variety of methods and various effective criteria. This study was carried out with the aim of selecting the optimal method for analysis of accidents in petroleum industry. Methods: A multi–criteria decision model was developed which was comprised of the analytic network process to obtain the criteria weights (which was used for selection of the accident analysis method) and fuzzy TOPSIS for ranking of the accident analysis methods. Results: Based on the results, 8 criteria and 19 sub criteria were used for selection of the accident analysis method. The factors of multiple levels cause identification capability, training need and levels of analysis with final weights of 0.375, 0.168 and 0.088 (respectively) had the most important weights in method selection. Based on fuzzy TOPSIS ranking of accident analysis method, tripod beta was selected as the optimal method and other methods such as BOW tie and MTO were in subsequent priorities. Conclusion: The results showed that there were several criteria (with different weight) for selecting the optimal method of accident analysis. Based on important of criteria incorporated in the present study, the optimal method for petroleum accident analysis is Tripod beta. Incorporation of Tripod beta in combination with the other methods may be resulted in numerous benefits in accident analysis.