مروري نظام مند بر پرسشنامه‌هاي موجود براي سنجش عوامل استرس‌زاي‌ مرتبط با كار

A systematic review on the available questionnaires for the assessment of work-related stressors

زمينه و هدف: پرسشنامه‌هاي خود­گزارشي استاندارد، با توجه به ارزان بودن و سهولت تلخيص و تحليل نتايج آن‌ها جزء مهم‌ترين و پركاربردترين رويكرد­ها در شناسايي و سنجش عوامل­ استرس­زاي مرتبط ­با كار به­ شمار مي­روند. مطالعه حاضر با هدف انجام مروري بر پرسشنامه‌هاي موجود در زمينه عوامل استرس­زاي‌ مرتبط ­با كار انجام شد. روش بررسي: در اين مطالعه مروي نظام­مند، كليه پرسشنامه‌هاي موجود در زمينه عوامل استرس‌زاي شغلي در يك محدوده زماني از سال 1975 تا 2016 از طريق جستجو در چندين پايگاه نمايه ­سازي و استنادي معتبر جمع‌آوري و مورد بررسي قرار گرفتند. يافته ها: در مجموع با توجه به معيارهاي انتخاب در نظرگرفته ­شده، 23 پرسشنامه شرايط ورود به مرحله نهايي مطالعه را پيدا كردند. همه‌‌ي اين پرسشنامه‌ها در كشورهاي صنعتي و توسعه ­يافته طراحي و توسعه يافته بودند. با اين­ حال، طبق مرور پيشينه ما، فقط ويژگي‌هاي­ روان‌سنجي ترجمه­ هاي فارسي پرسشنامه­‌ي محتواي­ شغل (JCQ)، پرسشنامه‌ي عدم ­توازن ­تلاش-پاداش (ERI)، پرسشنامه‌ي­ رواني-اجتماعي­ كپنهاگن (COPSOQ)، ابزار نشانگر استانداردهاي مديريت ­اجرايي­ بهداشت و ايمني (HSE-MS)، پرسشنامه‌ي عمومي نورديك براي عوامل رواني-اجتماعي در محيط­ كار (QPSNordic) و پرسشنامه‌ي استرس شغلي عمومي نايوش (GJSQNIOSH) مورد مطالعه قرار گرفته بودند. نتيجه‌گيري: با توجه به تعدد پرسشنامه‌هاي موجود و خرد-مقياس‌هاي آن‌ها، پيشنهاد مي‌شود محققان و سازمان‌هاي مختلف در ايران، ابتدا با استفاده از مطالعه‌هاي ­كيفي، عوامل استرس­زاي مرتبط با مشاغل خاص خود را شناسايي كنند و سپس با طراحي پرسشنامه‌هاي استاندارد خاص خود يا با استفاده از خرد- مقياس‌هاي پرسشنامه‌هاي موجود كه پوشش‌دهنده‌ي مسائل خاص آن‌‌ها است، اقدام به سنجش عوامل استرس­زاي شغلي در محيط ­كاري خود نمايند.

Background and aims: Standardized self-report questionnaires, because of their low costs and the ease of the summarization and analysis of their results, are considered as the most important and widely used approach to identifying and assessing work-related stressors. Current study was carried out with the aim of reviewing the available questionnaires for work-related stressor factors. Methods: In this systematic review study, all the available work-related stress questionnaires in the time span from 1975 to 2016 were collected through running search in several authentic indexing and citation databases and then the collected questionnaire were examined. Results: Generally, according to the criteria considered, a total of 23 questionnaires met the inclusion criteria for the final stage of the study. All these questionnaires had been designed and developed in industrial countries. However, according to our literature review, the psychometric properties had only been studied for the Persian translations of the Job Content Questionnaire (JCQ), the Effort-Reward Imbalance (ERI) questionnaire, the Copenhagen Psychosocial Questionnaire (COPSOQ), the Health & Safety Executive Management Standards Indicator Tool (HSE-MS), the General Nordic Questionnaire (QPSNordic), and the NIOSH Generic Job Stress Questionnaire (GJSQNIOSH). Conclusion: With regard to the diversity of available questionnaires and their subscales, it is suggested that Iranian researchers and organizations, firstly identify the stressor factors related to their own specific jobs through running qualitative studies and then start to assess the occupational stressor factors related to their specific job environments through developing their own standardized questionnaires or employing the subscales of the available questionnaires covering their specific problems.