بررسي ارتباط ويژگي‌هاي شخصيتي و استعداد حادثه پذيري در رانندگان اتوبوس ايراني

Relationship between personality characteristics and accident proneness of Iranian bus drivers

زمينه و هدف: سالانه هزاران نفر جان خود را در اثر حوادث رانندگي ازدست‌داده يا دچار صدمات جبران‌ناپذيري مي‌شوند. بخش قابل توجهي از تصادفات رانندگي، ناشي از اشتباه رانندگاني است كه تطابق لازم با شغل را نداشته‌اند. مطالعات نشان مي‌دهد در صورت يكسان بودن شرايط، درصد كمي از افراد با احتمال بيشتري دچار حادثه مي‌شوند و به‌عبارت‌ديگر مستعد حادثه مي‌باشند. هدف از اين مطالعه تعيين ارتباط ميان استعداد حادثه‌پذيري و ويژگي‌هاي شخصيتي در رانندگان اتوبوس مي‌باشد. روش بررسي: اين مطالعه مقطعي در زمستان سال 1394 به‌منظور تعيين ارتباط ويژگي‌هاي دموگرافيك و شخصيتي رانندگان اتوبوس با استعداد حادثه‌پذيري آن‌ها انجام شده است. در اين مطالعه به‌منظور سنجش ويژگي‌هاي شخصيتي، شناختي از پرسشنامه‌ NEO استفاده گرديد. مهم‌ترين خطاهاي شغل رانندگي از مطالعات گذشته استخراج گرديد و به‌منظور ثبت خطاهاي رانندگان از سرعت و شتاب سنج GPS و ضبط تصاوير با دوربين از زواياي مختلفي بهره‌گيري شد. نمونه‌هاي موردبررسي از رانندگان يك شركت حمل و نقل بين‌شهري كه از بسياري از جنبه‌ها با يكديگر شباهت داشتند انتخاب شدند. به‌منظور تحت كنترل قرار دادن پارامترهاي محيطي، كليه نمونه‌ها در ساعات مشخصي از روزهاي هفته كه شرايط ترافيكي و آب و هوايي مشابهي داشتند در طول يك دوره 20 روزه جمع‌آوري گرديد. به‌منظور بررسي ارتباط ميان پارامترها از آزمون آماري غير پارامتريك Spearman و نرم‌افزار SPSS نسخه 19 بهره‌گيري شد. يافته‌ها: نتايج امتيازات كسب‌شده توسط رانندگان در عامل‌هاي پنج‌گانه شخصيتي پرسشنامه NEO، نشان داد كه از لحاظ عامل روان رنجوري، برون‌گرايي، تمايل به كسب تجربيات تازه، توافق پذيري و مسئوليت‌پذيري به ترتيب 72%، 33%، 69%، 41% و 100% رانندگان در سطح اول يعني امتياز بين24-12 قرار دارند و 27%، 66%، 30%، 58% در سطح متوسط يعني بازه 48-24 قرار دارند. نتايج آزمون‌هاي همبستگي ميان تعداد خطاي رانندگان با صفات پنج‌گانه شخصيتي داراي ارتباط معنادار بود (0/05>P). نتيجه‌گيري: رابطه همبستگي ميان تعداد خطاهاي هر يك از رانندگان با امتياز كسب‌شده در پرسشنامه‌ شخصيتي NEO نشان مي‌دهد استفاده از اين پرسشنامه مي‌تواند در شناسايي رانندگان مستعد حادثه‌، به‌خصوص در مواقعي كه داده‌هاي تاريخي مربوط به حوادث اين رانندگان وجود ندارد، مؤثر باشد.

Background and aims: Thousands of people die in road crashes each year and several hundred thousands are disabled as a result of road traffic accidents. Counts of fatal accidents are caused by drivers who are not complying with their jobs. Studies indicated that small percentage of people are more likely to have accidents in a similar situation, whom named as accident-prone drivers. This study aims to determine the effects of personality and demographic characteristics on accident proneness of Iranian bus drivers. Methods: This cross-sectional study conducted in the winter of 2016, in order to identify the relationship between driver’s personality and demographic characteristics with accident proneness. To obtain demographic and personality characteristics, NEO questionnaires was used. All samples were selected through drivers of a transportation company with similar work schedule. In order to control environmental parameters all sample were collected during certain hours of the day with similar traffic and weather conditions, during 20 days. To investigate the relationship between parameters, spearman as a non-parametric statistical tests was used by SPSS version 19. Results: Statistical analysis result indicated that in terms of personality neuroticism, extraversion, desire for new experiences, agreeableness, 72%, 33%, 69%, 41% and 100% of drivers were placed between 12-24, respectively, and 27%, 66%, 30%, 58% of them were categorized in the intermediate range 24 to 48. Results indicated significant correlation between the number of driver’s errors and each of the five measured personality inventory (P <0.05). Conclusion: The number of driver’s errors and NEO questionnaire score correlation indicated that use of this questionnaire provide a great opportunity to identify accidentprone drivers, especially when historical data is not available.