مطالعه اخلاق مصرف؛ تعاملات شهروند-حكومت از منظري جامعه‌ شناختي

A Study on Morality of Consumption; Citizen-Government Interactions from Sociological Point of View

تبيين هاي مختلفي در ارتباط با مصرف كالاها و خدمات ارائه مي‌شود. اما اين پژوهش، به تبيين جامعه شناختي مصرف با بهره گيري از رويكرد نوين بازتابي پرداخته و به بُعد اخلاقي آن در كنش هاي روزانه از سوي شهروندان توجه نموده است. دو هدف اساسي آن بررسي اخلاق در انتخاب هاي مصرف روزانه و همچنين تأثيرپذيري متقابل آن از تعاملات شهروندي حكومتي در شرايط جامعه مورد مطالعه است. داده هاي كيفي با استفاده از مصاحبه هاي عميق نيمه ساخت يافته در حول محورهاي اساسي تحقيق از 20 نفر از شهروندان اروميه اي جمع آوري شده اند. تحليل داده ها با روش نظريه زمينه اي و با استفاده از شيوه كدگذاري باز، محوري و گزينشي به منظور دستيابي به مقوله هسته و مدل پارادايمي نشان داد علاوه بر عدم توجه به اخلاق در انتخاب‌هاي مصرف روزانه شهروندان، نوعي الگوي رفتاري اعتراضي به سياست هاي حكومتي و ساختاري هم در بين مشاركت كنندگان در حال شكل گيري است كه با عنوان مصرف بازتابي نامگذاري شده است. مقوله مصرف بازتابي نشانگر آن است كه الگوي مصرف فعلي در بين شهروندان تنها نوعي واكنش حاصل از ناخرسندي از عملكرد حكومت در حوزه محيط زيست و بي توجهي به حفاظت از آن در تصميم گيري هاي كلان است. مصرف بازتابي معرفي شده در اين مطالعه نوعي مصرف سياسي انفعالي است.

Various explanations are offered about the consumption of goods and services. This study has investigated the sociological explanation of consumption with a new reflexive perspective and has focused on its moral dimension in the citizens’ everyday actions. There are two main goals in this study; the first one is identifying the role of morality in the everyday consumption patterns and the second one is the investigating of the governmental-citizenship interactions on the morality of consumption. By adopting deep semi-structured interview among Urmia citizens, data were collected from 20 informants and by using coding process the authors found that not only there is a lack of attention to morality in consumption choices among the participants but also there is a kind of protesting behavioral pattern regarding structural and governmental policies that is named “reflexive consumption”. Reflexive consumption indicates that current consumption pattern among citizens is a reaction to government’s poor performance in environmental issues and lack of environmental friendly policies in macro level decision making. Reflexive consumption here is a kind of passive political consumption. In a paradigmatic model, casual conditions, predisposing factors and selective strategy that lead to core category are classified