اثر مصرف خوراكي گياه بولاغ اوتي (Nasturtium officinale)در كنترل قند و چربي در موش‌هاي صحرايي ديابتي

چكيده زمينه و هدف: يكي از روش‌هاي درمان بيماران ديابتي استفاده از رژيم‌هاي غذايي گوناگون مي‌باشد. استفاده از گياه بولاغ اوتي يكي از اين رژيم‌ها است كه در برخي از مناطق استان كرمان كاربرد دارد. در پژوهش حاضر اثرات گياه بولاغ اوتي در كنترل قند و چربي پلاسما در موش صحرايي ديابتي بررسي شده است. مواد و روش‌ها: اين مطالعه تجربي بر روي 60 سر موش صحرايي نر بالغ انجام شد. همه موش‌ها به طور تصادفي آسان به 6 گروه تقسيم شدند. يك گروه، موش سالم غير ديابتي و در 5 گروه ديگر با تزريق زير جلدي 55 ميلي‌گرم بر كيلوگرم استرپتوزوتوسين [streptozotocin (STZ)] ديابت تجربي ايجاد شد. در سه گروه از حيوان‌هاي ديابتي 5/1 ميلي‌ليتر عصاره آبي گياه بولاغ اوتي در دوزهاي كم (25 ميلي‌گرم بر كيلوگرم)، دوز زياد (75 ميلي‌گرم بر كيلوگرم، به طور كوتاه مدت (چهار هفته‌اي) و دراز مدت (هشت هفته‌اي) به روش گاواژ مصرف شد. در يك گروه از حيوان‌هاي ديابتي 4-2 واحد انسولين NPH به روش داخل صفاقي داده شد و يك گروه ديابتي نيز تحت درمان هيچ نوع رژيمي قرار نگرفت. قند و چربي‌هاي خون در پايان زمان آزمايش اندازه‌گيري شدند. يافته‌ها: همه گروه‌هاي تحت درمان كاهش معني‌داري را در ميزان گلوكز پلاسما در مقايسه با گروه ديابتي نشان دادند كه بيشترين كاهش (96%) توسط گروه دوز بالا و دراز مدت عصاره بولاغ اوتي ايجاد شد كه اين كاهش داراي اختلاف معني‌دار با كاهش گلوكز پلاسماي ناشي از انسولين (49%كاهش) است (P<0/001). هيچ تغييري در غلظت‌هاي كلسترول تام و تري‌گليسيريد پلاسماي حيوان ديابتي مشاهده نشد. هم دوز كم و هم دوز بالاي (هشت هفته‌اي) عصاره باعث افزايش LDL-كلسترول حيوان ديابتي شد (P<0/001). ميزان پلاسمايي HDL- كلسترول حيوان ديابتي (17/2±33) توسط دوز زياد دراز مدت عصاره كاهش پيدا كرد (2± 4/17). نتيجه‌گيري: مصرف هر دو دوز عصاره آبي گياه بولاغ اوتي قادر به كاهش گلوكز پلاسما در حيوان ديابتي است، اما از آن جايي كه بر روي چربي‌هاي خون بي‌تأثير بوده يا داراي اثر منفي است، مصرف آن براي كنترل قند خون در بيماران ديابتي با احتياط پيشنهاد مي‌شود. واژه‌هاي كليدي: بولاغ اوتي، گياهان دارويي، گلوكز، ديابت شيرين، چربي‌ها