طراحي الگوي آموزشي مبتني بر پرسش و پاسخ براي درس مطالعات اجتماعي و بررسي اثربخشي آن بر درك مفاهيم و تفكر انتقادي دانش آموزان

هدف: هدف از انجام اين پژوهش، طراحي الگوي آموزشي مبتني بر پرسش و پاسخ براي درس مطالعات اجتماعي و بررسي اثربخشي آن بر درك مفاهيم و تفكر انتقادي دانش‌آموزان پايه ششم ابتدايي در سال تحصيلي 96-95 بود. روش: پژوهش حاضر يك پژوهش آميخته بوده كه از دو بخش تشكيل شده است. بخش اول طراحي الگوي آموزشي مبتني بر پرسش و پاسخ براي درس مطالعات اجتماعي بوده و بخش دوم، اعتباريابي الگو با اثربخشي بر درك مفاهيم و تفكر انتقادي است. در بخش كيفي از روش سنتزپژوهي (پژوهش تلفيقي) استفاده شد. در بخش كمي كه هدف آن آزمايش تأثير الگوي طراحي شده بر درك مفاهيم علمي و تفكر انتقادي دانش‌آموزان پايه ششم ابتدايي بود؛ با استفاد از يك طرح آزمايشي از بين دانش‌آموزان پايه ششم شهرستان ايذه (50 نفر پسر) شامل 2 كلاس به عنوان نمونه آماري به صورت نمونه‌گيري تصادفي انتخاب و به طور تصادفي در دو گروه آزمايش و كنترل، قرارگرفتند. درك مفاهيم علمي و تفكر انتقادي در هردو گروه و در دو مرحله پيش آزمون و پس آزمون با ابزار آزمون تفكر انتقادي كرنل براي سنجش تفكر انتقادي و آزمون سنجش درك مفاهيم علمي براي درس مطالعات اجتماعي مورد مقايسه قرار گرفتند. با استفاده از آزمون تحليل كوواريانس داده‌هاي جمع‌آوري شده تجزيه و تحليل شد. يافته‌ها: در بخش كيفي نتايج تحقيق منجر به طراحي الگويي شد كه شامل هفت بُعد (مباني، اصول، فنون و راهبردها، مراحل، انواع پرسش، اهداف و ارزشيابي) است، نتايج در بخش كمي تحقيق نشان داد كه الگوي طراحي شده موجب افزايش تفكر انتقادي و درك مفاهيم در گروه آزمايش شده است. نتيجه‌گيري: نتايج پژوهش نشان داد كه آموزش با الگوي پرسش و پاسخ باعث افرايش درك مفاهيم و تفكر انتقادي در درس مطالعات اجتماعي در دانش‌آموزان پايه ششم ابتدايي مي‌شود، لذا به معلمان اين درس توصيه مي‌شود كه به كاريرد اين الگو در درس مطالعات اجتماعي جهت تقويت تفكر انتقادي و افزايش درك مفاهيم توجه كنند.