بررسي روابط بين خشكسالي اقليمي و متغيرهاي خورشيدي در ايستگاه هواشناسي يزد

A study of the relationship between drought and solar irradiation variables in Yazd station

در قرن اخير تغييرات اقليمي و تحولات اقتصادي- اجتماعي كشورهاي جهان موجب توجه فزآينده مردم به پديده خشكسالي گرديده، به طوري كه پيش بيني، تشخيص و ارزيابي اثرات اين پديده در بسياري از كشورها از جهات گوناگون در برنامه ريزي راهبردي كشاورزي و مديريت منابع آب اهميت بحراني يافته است. از طرفي رخداد اين پديده را با اطمينان كامل نمي توان پيش بيني كرد، بلكه بايد آن را رخدادي تصادفي تلقي كرد. هدف اصلي پژوهش حاضر ارائه و بسط يك مفهوم جديد از خشكسالي اقليمي و روشي نوين براي تشخيص و ارزيابي آن بر پايه رابطه سه گانه بين خشكسالي و متغيرهاي هواشناختي مانند بارندگي، تابش خورشيدي و ساعات آفتابي است. بدين منظور با استفاده از داده هاي هواشناختي ايستگاه همديدي يزد در دوره آماري 1980-2010، ابتدا نمودارهاي دوگانه ي خشكسالي- خورشيدي DGM)) در ايستگاه يزد ترسيم شد و مشاهده گرديد وضعيت خشكي برخي از ماه ها نسبت به جدول توصيف كيفي خشكسالي و ترسالي براساس شاخص نمره استاندارد Z-Score تغيير مي يابد. در مرحله ي بعد نقشه منحني هاي هم ارزش بارش استاندارد شده ترسيم و متغيرهاي معادله آنگستروم چون تابش خورشيدي و ساعات آفتابي به عنوان متغيرهاي مرجع رسم شد. اين تكنيك كه به عنوان روش سه گانه ترسيمي (TGM) موسوم است، الگوهاي رفتاري بين پديده خشكسالي و متغيرهاي تابش خورشيدي و ساعات آفتابي را به صورت بارز نمايان مي سازد. نتايج نشان داد كه رابطه رگرسيون خطي بين خشكسالي و معادله آنگستروم0/80 و در دوره هاي خشكي، دامنه ي كمي متغيرهاي تابشي H/Ho، S/So به ترتيب 0/66-0/79 و 0/71-0/86 مي باشد.

Drought prediction, in many regions of the world, is critically important for strategic planning of agriculture and water management. The occurrence of droughts cannot be predicted with certainty and, thus, must be treated as a random variable. It is the main purpose of this paper to develop a new concept of drought and assessment of its features based on triple drought-related hydro-meteorological and meteorological variables, namely rainfall, solar irradiation and sunshine duration. At first, the scatter diagrams of rainfall, solar irradiation and sunshine duration are drawn as prescribed by the Dual Graphic Method (DGM). Then, the monthly drought conditions that are observed are compared together on the basis of the SMP values table. Also, equal standard rainfall lines are drawn as a map with two reference variables including solar irradiation and sunshine duration. These are referred to as the triple graphical method (TGM). It furnishes rich features of drought behavior variation based on the rainfall, solar irradiation and sunshine duration. This analysis and the solar irradiation estimation method are applied to Kermanshah stations in the Republic of Iran based on monthly data obtained within the period of 1970–2005. The linear relationship between drought and the variables of the Angstrom equation is found to be 0.80. Also, in severe drought conditions, the irradiation variables of H/Ho and S/So are found to be varied in the range of 0.66-0.79 and 0.71- 0.86 respectively