كليدواژه :
تكدانه , چمچه , درصد تنژگي , مشبك , ميكروسكوپ الكتروني
چكيده فارسي :
بررسي ويژگي هاي ريخت شناسي دانه هاي گرده نقش بسيار مهمي در شناسايي رقم هاي مختلف درختان نردارد. در اين پژوهش ويژگي هاي ريخت شناسي دانه هاي گرده درختان نر هشت رقم خرما شامل ’شاهاني‘،’كبكاب‘، ’زاهدي‘، ’بريم‘، ’فارياب‘، ’شيخ عالي‘، ’فرد‘ و ’جارويس‘ با استفاده از ميكروسكوپ الكتروني نگاره بررسي شد. نتيجه ها نشان داد كه دانه هاي گرده در همه رقم ها، به شكل تكدانه، بيضوي، مخروطي و داراي يك شيار طولي بودند. تزيين هاي سطح خارجي (اگزين) دانه هاي گرده از نوع مشبك، نامنظم و به اندازه هاي متفاوت بود. همچنين دانه هاي گرده ابعاد (طول و عرض)، وزن، تعداد منفذها و درصد تنژگي مختلف داشتند. به طوري كه بيشترين طول دانه هاي گرده در رقم ’فرد‘ (24/52 ميكرومتر)، بيشترين عرض دانه هاي گرده در رقم هاي ’زاهدي‘ 13/24 ميكرومتر) و ’فارياب‘ (13/20 ميكرومتر)، بيشترين مقدار وزني دانه هاي گرده در رقم هاي ’جارويس (22/10 گرم) و’فارياب‘ (21/25 گرم)، بيشترين تعداد منفذها در سطح خارجي دانه هاي گرده ( 18 عدد منفذ در هر ميكرومترمربع) و بيشترين درصد تنژگي (78/30%) در رقم ’فرد‘ مشاهده شد. از نظر ويژگيهاي اسپات (چمچه) و گل آذين، رقم ’زاهدي‘ بيشترين طول چمچه (77/67 سانتيمتر)، رقم ’جارويس‘ بيشترين عرض چمچه (19 سانتيمتر)، رقمهاي ’جارويس‘ (1619/67 گرم) و ’زاهدي‘ (1535/67 گرم) بيشترين وزن چمچه، رقم ’شيخ عالي‘ بيشترين تعداد رشته در چمچه (183/67). رقم ’كبكاب‘ بيشترين طول رشته در چمچه (سانتيمتر 21/05)، رقم ’جارويس‘ بيشترين تعداد گل در هر رشته (72/53) و كل چمچه (10534/66) را داشتند. همچنين رنگ چمچه در هر هشت رقم درختان نر خرما متمايل به قهوه اي بود.
چكيده لاتين :
Evaluation of morphological characteristics of pollen grains plays an important role in
identifying the different male trees cultivars. In this research morphological characteristics of
the pollen grains of male date palm trees of eight cultivars including ‘Shahani’, ‘Kabkab’,
‘Zahidi’, ‘Beraem’, ‘Faryab’, ‘Sheikhali’, ‘Fard’ and ‘Jarvis’ were studied using the scanning
electron microscope. Results indicated that pollen grains shape of male date palm trees in all
cultivars were monad, elliptical, fusiform and have a longitudinal groove. Outer surface
ornamentations of the pollen grains (exine) were reticulate, irregular and with different sizes.
Also the pollen grains have different dimensions (length and width), weight, number of pores
and percentage of germination. So that the highest length of pollen grains in ‘Fard’ cultivar
(24.52 μm), the highest width of pollen grains in ‘Zahidi’ (13.24 μm) and ‘Faryab’ (13.20
μm) cultivars, the highest amount of weight of pollen grains in ‘Jarvis’ (22.10 g) and ‘Faryab’
(21.25 g) cultivars, the highest number of pores in the outer surface of pollen grains (18 pores
per μm2) and the highest percentage of germination (78.30 %) in ‘Fard’ cultivar was
observed. The characteristics of spathe (inflorescence cover) and inflorescence, ‘Zahidi’
cultivar had the highest length of the spathe (77.67 cm), ‘Jarvis’ cultivar had the highest
diameter of the spathe (19 cm), ‘Jarvis’ (1619.67 g) and ‘Zahidi’ (1535.67 g) cultivars had the
highest spathe weight, ‘Sheikhali’ cultivar had the highest number of strand in the spathe
(183.67), ‘Kabkab’ cultivar had the highest length of strand in the spathe (21.05 cm), ‘Jarvis’
cultivar had the highest number of flower in each strand (72.53) and whole spathe (10534.66).
Also spathe color was observed brownish in each eight male date palm trees cultivar.
