تغييرات معناشناختي كنش زيارت از منظر انسان‌شناسي تفسيري: مطالعه موردي زائران امام رضا (ع)

مفهوم زيارت در ادبيات ديني كاربرد فراواني دارد و بيانگر نوعي رابطه ميان انسان و جهان ملكوت است. در ادبيات ديني جهان نيز زيارت سابقه اي به درازاي عمر بشر دارد و همواره در طول تاريخ برقرار بوده است. زيارت در گذشته كنشي همگن و متوازن بوده است در حاليكه امروزه به كنشي ناهمگن و نا متوازن  تبديل شده است. ما در اين مقاله در صدد شناخت و فهم عناصر ناهمگن در كنش زيارت با تمركز بر تنوع به وجود آمده در بافت زائران هستيم. به تعبير ديگر آيا تغييرات در كنشي سنتي همچون زيارت را مي توان در جامعه با تحولات مدرنيته فهم كرد؟ به بيان ديگر با نسبت يابي كنش زيارت امام رضا(ع) با مدرنيته و در نهايت عناصر مترتب بر آن همچون عرفي شدن در ايران معاصر، انواع زائران حرم مطهر امام رضا (ع) را بررسي و دسته بندي مي نماييم. از اين رو با صورتبندي انواع زائران به سنتي، مدرن و زائر گردشگر، به ويژگي هاي آنها مي پردازيم. رويكرد روشي اتخاذ شده در اين مقاله، كيفي و با تكيه بر ديدگاه هاي مردم نگاري است. داده هاي تحقيق نيز از منابع گوناگون همچون دل نوشته هاي زائران، عريضه ها و سفرنامه ها، مصاحبه ها، مشاهدات،خودمردم نگاري و ديگر منابع كمي و كيفي حاصل شده است.