شيوه‌هاي كارآمد نظارت اجتماعي در نهج‌البلاغه

اهميت نظارت اجتماعي به منظور جلو‌گيري از انحراف افراد و گروه‌ها در جامعه اسلامي است و با توجه به توصيه‌هاي موجود در متون ديني و تنوع طرق آن، اعم از نظارت الهي، فردي، سازماني و همگاني روشن مي‌گردد. نظارت همگاني كه برخاسته از مسئوليت آحاد جامعه در قبال يكديگر مي‌باشد، در قالب دو فريضه «امر به معروف و نهي از منكر» تبلور يافته است. به‌رغم اهميت بحث و تلاش فراوان در اين زمينه، به نظر مي‌رسد منحصر بودن امر و نهي به روش سنتي تأثير لازم به خصوص در ميان نسل جوان را ندارد؛ از اين‌رو پژوهش حاضر به دنبال يافتن شيوه‌هايي بديع و كارآمد، با توجه به آموزه‌هاي نهج‌البلاغه است. با واكاوي در نهج‌البلاغه درمي‌يابيم افزون‌بر امر و نهي مستقيم به‌عنوان يكي از شيوه‌هاي نظارت اجتماعي، امامg به شكل غيرمستقيم، افراد را به خوبي‌ها دعوت و از بدي‌ها منع مي‌كند. روش غيرمستقيم براساس زمان، مكان، و مخاطب، به گونه‌هاي مختلف ترغيب، توبيخ، دعا، نفرين، ابراز شگفتي، بيان پرسش، موعظه و... توسط امام علي(ع) مورد استفاده قرار گرفته است. اين پژوهش به روش توصيفي−تحليلي و بر مبناي تجزيه و تحليل اطلاعات، شيوه‌هاي مختلف نظارت اجتماعي را در نهج‌البلاغه مورد بررسي قرار داده است.