مطالعه نقش توسعۀ مالي بر نحوۀ اثرگذاري رانت منابع طبيعي بر اَشكال مختلف سرمايه در ايران

توسعه مالي از موضوعات بسيار مهم در ارتباط با رشد و توسعه كشورهاي غني از منابع است. چنانچه اين كشورها با بهره گيري از كاركردهاي اصلي توسعه بخش مالي، موجب هدايت رانت منابع به سرمايهگذاري هاي مولد و در نهايت تبديل آنها به ساير اشكال سرمايه شوند، مي توانند رشد و توسعه پايدار در اقتصاد كشورشان ايجاد كنند. از آنجا كه رانت منابع طبيعي داراي اثرگذاري متفاوتي بر انباشت اشكال مختلف سرمايه است، ارائه راه كاري در جهت بهبود نحوه اين اثرگذاري مي تواند براي كشورهاي دارنده اين منابع مفيد باشد. در اين مطالعه، نقش توسعه مالي به عنوان يك زيرساختار مؤثر بر نحوه اثرگذاري رانت منابع بر انباشت سرمايه هاي خارجي، فيزيكي، انساني و اجتماعي در قالب يك سيستم معادلات همزمان و با بهره گيري از تكنيك رگرسيون غلتان طي دوره 1970-2014 براي كشور ايران مورد بررسي قرار گرفته است. برآوردكننده SUR در سيستم معادلات همزمان نشان مي دهد كه رانت منابع طبيعي داراي اثرگذاري منفي بر سرمايه فيزيكي و اثرگذاري مثبت بر سرمايه هاي خارجي و اجتماعي است. نحوه اثرگذاري رانت منابع بر انباشت سرمايه انساني مختلف است؛ به طوري كه در برخي دوره ها مثبت و برخي دوره ها منفي است. نتايج حاصل از رگرسيون غلتان براي هر كدام از معادلات نشان مي دهد كه توسعه مالي موجب كاهش اثرگذاري منفي رانت منابع بر سرمايه فيزيكي و افزايش اثرگذاري مثبت آن بر سرمايه اجتماعي است؛ اما در مورد انباشت سرمايه خارجي و انساني، توسعه مالي نتوانسته در راستاي بهبود اثرگذاري رانت منابع بر انباشت اين دو شكل سرمايه در ايران عمل كند. در مجموع بر اساس نتايج به دست آمده از اين مطالعه مي توان گفت كه توسعه مالي بخش بانكي در ايران مي تواند به عنوان راه كاري در جهت بهره گيري از مواهب حاصل از رانت منابع طبيعي در اقتصاد كشور مورد توجه ويژه سياست گذاران و محققان قرار گيرد.