عنوان مقاله :
تبيين همسويي ديانت و عقلانيت
پديد آورندگان :
ديواني ، امير - گروه فلسفه
كليدواژه :
عقلانيت , ديانت , پژوهش‌هاي فلسفي , دانش بشري , پژوهش‌هاي اجتهادي , اعتقاد ديني
چكيده فارسي :
چگونگي امكان همسويي ميان عقلانيت و ديانت، مسئله‌اي است كه با وجود ديدگاه‌هاي متنوع و گاه ناهمگون درباره آن، اهميت نسبت اين دو را نزد محققان دين و فلسفه نشان مي‌دهد. ديانت، عبارت است از پذيرش يقيني اصول و آموزه‌هاي تفصيلي دين، آن‌گونه كه مقصود است؛ و عقلانيت عبارت است از عبور به واقع و اكتشاف آن بر پايۀ پذيرش اصول ناب و ضروري‌الصدق عقل. از اينكه بسياري از فيلسوفان بزرگ تاريخ، از جمله فيلسوفان مسلمان، از عالمان دين‌اند، مي‌توان همسويي ميان عقلانيت و ديانت را دريافت، ولي در‌عين‌حال چگونگي امكان اين همسويي نيازمند تبيين است. ويژگي خاص پرسش‌ها و پاسخ‌هاي پيشين عقل مي‌تواند نقطه آغاز براي نشان‌دادن اين همسويي و نيز تبييني، هم براي ارتباط ميان عقل و دين و هم اهتمام دين به عقل باشد. اين همسويي با شروطي تا پرسش‌ها و پاسخ‌هاي رده‌هاي بعد ـ كه همگي اكتسابي‌اند و خواص ديگري دارند ـ امتداد مي‌يابد. در اين نوشتار، كوشش شده است تا روش فيلسوفان مسلمان در پيوند ميان پژوهش‌هاي محض فلسفي و پژوهش‌هاي اجتهادي در متون و آموزه‌هاي دين و نيز منزلت هر‌كدام آنها در باور ايشان بيان شود تا درنهايت اين همسويي نه‌تنها در‌واقع و نفس‌الامر كه در اين دو سنخ از پژوهش‌ها نيز آشكار گردد.
