كانت و الگوي معماري در فلسفه‌ورزي

مراد از الگوي فيلسوفي به‌معناي عام، قالبي تمثيلي است كه فيلسوف به‌لحاظ آن و در چارچوب و در محاكات با آن، فلسفه‌ورزي و فلسفه خود را شكل مي‌دهد. به نظر اين نوشتار با تأمل در تاريخ فلسفه مي‌توان رد پاي الگوهايي را براي فيلسوفي و فلسفه‌ورزي آشكار ساخت. به باور نگارنده، ايمانوئل كانت در هر سه نقد معروف خود از اصطلاح‌هاي مرتبط با معماري استفاده كرده است. اين مفهوم لازم مي‌آورد تا بتوانيم از نظر كانت فيلسوف را به‌مثابه معمار بدانيم. از نظر كانت فيلسوف به‌مثابه معمار نه مانند بنّايي است كه در پي ساخت بناهاي تكراري است و حاصل آن تنظيم يك فلسفه رايج است و نه مانند هنرمندان عقل يا دانشمندان علوم رايج است كه تنها فن كاربرد عقل را بلدند و كاربري عقل را بر عهده دارند، بلكه فيلسوف به‌عنوان يك معلم ايدئال، قانون‌گذار عقل است و انشا و تنظيم فلسفه را بر عهده دارد. به بيان ديگر، او تعريف و تنظيم‌كنندۀ عقل است. اين الگو از فيلسوفي در كنار ديگر الگوهاي پيش و پس از كانت، مطرح شده و نقش خود را در دوره كانت و پس از او در تاريخ فلسفه ايفا كرده است.