نقش فضيلت عقلاني تواضع فكري در فرايند استنباط حكم شرعي

فضايل عقلاني‌ در فرايند استنباط حكم و در مقام باورمندي و افتاء از مسائل مهمي هستند كه فقيهان و مجتهدان مي‌بايست به تحصيل آنها بپردازند. بدون ترديد فقدان اين فضيلت‌ها، موجب نقصان وجاهت و اعتبار ثمره عمليات فقاهت است. پيش‌فرض ما اين است كه عالمان دين همچون ديگر انديشه‌ورزان به صورت آشكار و پنهان دستخوش آفت‌ها و آسيب‌هاي اخلاقي‌ هستند. فضائل متعددي از جمله گشودگي ذهني، پشتكار فكري، دقت و تمركز، تواضع فكري، شجاعت فكري، احتياط فكري، گشودگي فكري، انصاف فكري و استقلال فكري مجموعه فضائلي هستند كه در اعتبار معرفت مؤثرند. از‌آنجا‌كه در اجتهاد و استنباط احكام شرعي، باورهاي مجتهد نقش اساسي ايفا مي‌كند، در اين مقاله‌ نقش فضيلت عقلاني «تواضع فكري» در فرايند استنباط حكم شرعي بررسي شده است. نتيجه اينكه آراستگي به فضيلت «تواضع»، حجاب نفسانيت و منيّت را از پيش‌روي مجتهد و ادلۀ احكام برداشته و طريق وصول به حكمي اخلاقي‌تر را هموار مي‌سازد.