استفاده از نشانگرهاي تصادفي جهت مطالعه روابط خويشاوندي و تنوع ژنتيكي ژنوتيپ‌هاي گندم ديم غرب كشور ايران

Assessment of Genetic Diversity among Wheat Genotypes of West Iran, Using Randomized Markers

اصلاح‌ نباتات انتخاب افراد برتر از درون جوامع متنوع گياهي است. موفقيت انتخاب بستگي به ارزيابي صحيح تنوع در جمعيت گياهي دارد و نشانگرهاي ملكولي توانمندي مناسبي در اين موضوع دارند. در اين تحقيق، براي ارزيابي تنوع ژنتيكي 25 رقم و لاين گندم ديم پركاربرد در مراكز تحقيقاتي غرب كشور (شامل 9 رقم هگزاپلوئيد، 2 رقم تتراپلوئيد و 14 لاين هگزاپلوئيد) از نشانگر RAPD استفاده شد. DNA ژنومي به روش دلاپورتا استخراج و پس از انجام واكنش PCR، الگوي بانددهي آنها با 30 آغازگر مورد مطالعه قرار گرفت. در مجموع، تعداد 200 باند قابل امتيازدهي به دست آمده كه از اين تعداد، تعداد 130 باند (%65) چندشكل بودند. آغازگر F4 بيشترين تعداد باند و آغازگر A18 كمترين تعداد باند را توليد نمودند. تجزيه خوشه اي براساس حضور (1) و عدم حضور (0) باند با استفاده از ضريب تشابه جاكارد و مبتني بر روش UPGMA انجام گرفت. دامنه ضرايب تشابه از 0/22 تا 0/87 متغير بود. ميانگين ضرايب تشابه 0/64 بود و ميانگين ضرايب تشابه لاين ها (0/63) بيشتر از ارقام (0/60) بود. بيشترين تشابه ژنتيكي (0/87) بين ارقام آذر2 و سرداري كه جزء ارقام با تيپ رشد زمستانه هستند و كمترين تشابه ژنتيكي (0/22) بين رقم سيمره با لاين Bavicora مشاهده شد. با برش دندروگرام در نقطه 0/72، 6 گروه اصلي به دست آمده و بقيه ارقام و لاين ها به تنهايي هر يك تشكيل يك گروه جداگانه را دادند. در مجموع نتايج اين تحقيق حاكي از تشابه بالاي ژنوتيپ ها بود كه لازم است نسبت به متنوع كردن ژرم پلاسم اين گونه در مراكز تحقيقاتي مربوطه اقدام كرد.

Plant breeding is selection of advanced genotypes and its progress depends on correct evaluation of genetic variation. Among different selection procedure, molecular markers have a good potential for evaluation of variation. In this research, RAPD molecular markers were used to evaluation of genetic diversity among 25 wheat cultivars and advanced breeding lines. Genomic DNA was extracted from leaves by Dellaporta method and 30 primers were used for PCR amplification. Results of Primers led to 200 storable electrophoretic bands which 130 of them (65%) were polymorphic. F4 and A18 primers produced the greatest and lowest band, respectively. Cluster analysis was performed based on band presence (1) and absence (0) using Jaccard coefficient similarity and UPGMA method. Similarity coefficient ranged from 0.22 to 0.87 with an average of 0.64. The highest similarity (0.87) was observed between Azar2 and Sardari and lowest similarity (0.22) was observed between Seimareh and BAVICORA. With cut of line on 0.72 in dendrogram, 6 main groups were clustered and other genotypes were clustered in different group. Regarding to the high similarity among these genotypes, it is necessary to develop the wheat germplasm in related research centers.