بررسي تنوع ژنتيكي، وراثت‌پذيري و همبستگي ژنتيكي برخي صفات مهم دانه گندم نان به‌منظور گزينش ژنوتيپ‌هاي برتر در شرايط كرمانشاه

Genetic Diversity and Heritability for the Selection in Bread Wheat Lines in Kermanshah

به منظور بررسي تنوع ژنتيكي، وراثت پذيري و ارتباط برخي صفات مهم گياهي با عملكرد دانه در گندم نان و انتخاب لاين هاي برتر، تعداد 20 ژنوتيپ گندم آبي در دو سال زراعي در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي با سه تكرار مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج تجزيه مركب دوساله نشان داد بين ژنوتيپ ها اختلاف معني دار وجود دارد. همچنين در مورد همه صفات، ضريب تنوع فنوتيپي از ضريب تنوع ژنتيكي بيشتر بود كه نشان دهنده تأثير عوامل محيطي بر روي صفات مورد بررسي مي باشد. بررسي نتايج همبستگي ژنتيكي بين صفات نشان داد كه بين عملكرد و صفات زراعي رسيدن فيزيولوژيك، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله همبستگي معني داري وجود دارد. وراثت پذيري زمان سنبله دهي و رسيدن فيزيولوژيك داراي بيشترين مقدار و به ترتيب برابر 87 و 69 درصد بود؛ بنابراين ميتوان در برنامه هاي اصلاحي، لاين هايي را انتخاب نمود كه زودتر سنبله دهي را شروع نموده و نيز زودرس بوده تا در مناطقي كه گرماي آخر فصل وجود داشته و با كمبود آب نيز همراه باشد، ژنوتيپ ها دچار كمبود عملكرد نگردد. نتايج تجزيه خوشه اي نشان داد ژنوتيپ ها در شش گروه قرار دارند. با توجه به موارد فوق، گروه چهارم كه شامل شش ژنوتيپ بود انتخاب گرديد. بر اساس نتايج باي پلات ديده شد كه ژنوتيپ هاي 14 و 15 كمترين ميزان اثر متقابل ژنوتيپ × صفت را دارند در حاليكه ژنوتيپ هاي 16 و 8 بيشترين اثر متقابل ژنوتيپ × صفت را نشان دادند.

In order to study genetic diversity, heritability and relation of some important traits with grain yield in bread wheat, 20 bread wheat irrigated lines evaluated using a randomized complete block design with three replications during two cropping cycles/years. Based on combined analysis results, there were a significant difference between genotypes. Also, in all traits, coefficient of phenotypic variation was greater than coefficient of genetical variation, indicating the effect of environment on investigated traits. The significant correlation between grain yield and number of days to maturity, spikes per m2 and the grains per spike. number of days to heading and number of days to maturity had highest heritability among traits, with 87 and 69%, respectively. Results of this showed that selection of early heading or shorter no. of days to heading and early maturing or shorter number of days to maturity is recommended to breeders for selection materials favorable for terminal warm condition and water shortage, preventing grain yield reduction. Results of cluster analysis showed that genotypes are divided in six groups. Totally, six superior genotypes from the fourth cluster were selected as superior lines. Based on bi-plot analysis, genotypes 14 and 5 showed the lowest genotype × trait interaction, but genotypes 16 and 8 showed the highest genotype × trait interaction.